haud impunitum quondam fore, quod dubitaret depositum retinere et fraudem iure tueri : iurando quaerebat enim, quae numinis esset Reddidit ergo, metu, non moribus; et tamen omnem 200 205 210 209-235.-A bad conscience gives a man no peace, no enjoyment of food or drink, no rest in sleep; he trembles at every clap of thunder, believes every sickness is sent to punish him, and yet he dares not offer a sacrifice to the offended gods. Nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, facti crimen habet. Cedo, si conata peregit. Perpetua anxietas nec mensae tempore cessat, faucibus, ut morbo, siccis interque molares difficili crescente cibo: sed vina misellus exspuit; Albani veteris pretiosa senectus displicet; ostendas melius, densissima ruga cogitur in frontem, velut acri ducta Falerno. Nocte brevem si forte indulsit cura soporem, et toto versata toro iam membra quiescunt : continuo templum et violati numinis aras et, quod praecipuis mentem sudoribus urget, te videt in somnis; tua sacra et maior imago humana turbat pavidum cogitque fateri. Hi sunt, qui trepidant et ad omnia fulgura pallent, cum tonat, exanimes primo quoque murmure caeli; non quasi fortuitus, nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras et iudicet ignis. 208 sola . saeva P. voluptas P. 226 vindicet s. 215 220 225 Illa nihil nocuit, cura graviore timetur si coepere pati, missum ad sua corpora morbum 230 235 236-249.-Nor can he stop in his career of crime; you will have the satisfaction of one day seeing him an exile or a prisoner. Mobilis et varia est ferme natura malorum. Cum scelus admittunt, superest constantia: quid fas atque nefas, tandem incipiunt sentire peractis criminibus. Tamen ad mores natura recurrit damnatos, fixa et mutari nescia. Nam quis peccandi finem posuit sibi? quando recepit eiectum semel attrita de fronte ruborem ? Quisnam hominum est, quem tu contentum videris uno flagitio? Dabit in laqueum vestigia noster perfidus et nigri patietur carceris uncum, aut maris Aegaei rupem scopulosque frequentes exulibus magnis. Poena gaudebis amara nominis invisi tandemque fatebere laetus, nec surdum, nec Tiresian quemquam esse deorum. 240 245 SATURA XIV 1-30.-There are many faults, Fuscinus, which children learn from their parents, such as gambling, gluttony, cruelty, intrigue. PLURIMA sunt, Fuscine, et fama digna sinistra et nitidis maculam haesuram figentia rebus, quae monstrant ipsi pueris traduntque parentes. Si damnosa senem iuvat alea, ludit et heres bullatus, parvoque eadem movet arma fritillo. Nec melius de se cuiquam sperare propinquo concedet iuvenis, qui radere tubera terrae, boletum condire et eodem iure natantes mergere ficedulas didicit, nebulone parente et cana monstrante gula. Cum septimus annus an saevire docet Rutilus, qui gaudet acerbo 11 puero w. 5 ΙΟ 15 20 25 filia, quae numquam maternos dicere moechos implet, et ad moechum dat eisdem ferre cinaedis. 30 31-43.—This is nature's law, and few, indeed, are made of such clay as to avoid pollution from evil examples; the bad you find everywhere, the good seldom. Sic natura iubet: velocius et citius nos corrumpunt vitiorum exempla domestica, magnis sed reliquos fugienda patrum vestigia ducunt, 35 40 44-58.-Keep far from the young whatever can corrupt them, otherwise they will follow your examples only too faithfully, and then with what face can you rebuke them? Nil dictu foedum visuque haec limina tangat, intra quae pater est. Procul o, procul inde puellae 45 Si quid lenonum et cantus pernoctantis parasiti. Maxima debetur puero reverentia. turpe paras, nec tu pueri contempseris annos : 33 subeant w. 43 umquam P. usquam p. w. 45 puers. sed peccaturo obsistat tibi filius infans. quandoque, et similem tibi se non corpore tantum clamore ac post haec tabulas mutare parabis. iam pridem caput hoc ventosa cucurbita quaerat ? 50 55 59-69.-You take great care to make your house clean and tidy when you expect a guest: will you not, for the sake of your son, keep it pure from vice? Hospite venturo, cessabit nemo tuorum. "Verre pavimentum, nitidas ostende columnas, arida cum tota descendat aranea tela; 60 hic leve argentum, vasa aspera tergeat alter: aspiciat sine labe domum vitioque carentem? 65 70-85.-If you train him well, your son may be a blessing to his country; but as surely as young animals follow the habits of their species, so certainly will he be what your example makes him. Gratum est, quod patriae civem populoque dedisti, si facis, ut patriae sit idoneus, utilis agris, utilis et bellorum et pacis rebus agendis. 70 |