D. IVNII IVVENALIS

SATVRARVM

LIBER PRIMVS

10

15

SATVRA I

SEMPER ego auditor tantum ?

numquamne reponam

uexatus totiens rauci Theseide Cordi?

inpune ergo mihi recitauerit ille togatas,

hic elegos? inpune diem consumpserit ingens 5 Telephus aut summi plena iam margine libri scriptus et in tergo necdum finitus Orestes? nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus Martis et Aeoliis uicinum rupibus antrum Vulcani; quid agant uenti, quas torqueat umbras Aeacus, unde alius furtiuae deuehat aurum pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos, Frontonis platani conuulsaque marmora clamant semper et adsiduo ruptae lectore columnae. expectes eadem a summo minimoque poeta. et nos ergo manum ferulae subduximus, et nos consilium dedimus Sullae, priuatus ut altum dormiret. stulta est clementia, cum tot ubique uatibus occurras, periturae parcere chartae. cur tamen hoc potius libeat decurrere campo

2 cordi PS Seruius Verg. Aen. XI 458, codri Vind. Seruius Aen. I p. 4 1. 2 ed. Thil. 3 togatam G.L.K. iv p. 524 6 scribtus P similiaque alibi, uelut 16 syllae dedimus AL schol. Stat. Theb. 1 389

VII 61 inobs cum Arou.

B

20 per quem magnus equos Auruncae flexit alumnus, si uacat ac placidi rationem admittitis, edam.

25

30

35

40

45

cum tener uxorem ducat spado, Meuia Tuscum
figat aprum et nuda teneat uenabula mamma,
patricios omnis opibus cum prouocet unus
quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat,
cum pars Niliacae plebis, cum uerna Canopi
Crispinus Tyrias umero reuocante lacernas
uentilet aestiuum digitis sudantibus aurum

nec sufferre queat maioris pondera gemmae,

difficile est saturam non scribere. nam quis iniquae
tam patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se,

causidici noua cum ueniat lectica Mathonis
plena ipso, post hunc magni delator amici

et cito rapturus de nobilitate comesa

quod superest, quem Massa timet, quem munere palpat
Carus et a trepido Thymele summissa Latino;
cum te summoueant qui testamenta merentur
noctibus, in caelum quos euehit optima summi
nunc uia processus uetulae uesica beatae ?
unciolam Proculeius habet, sed Gillo deuncem,
partes quisque suas ad mensuram inguinis heres.
accipiat sane mercedem sanguinis et sic
palleat ut nudis pressit qui calcibus anguem
aut Lugudunensem rhetor dicturus ad aram.
quid referam quanta siccum iecur ardeat ira,
cum populum gregibus comitum premit hic spoliator
pupilli prostantis et hic damnatus inani

iudicio? quid enim saluis infamia nummis?

exul ab octaua Marius bibit et fruitur dis

haec ego non credam Venusina digna lucerna ?

haec ego non agitem? sed quid magis? Heracleas

21 ac PO, et Vind. Y 24 et 25 om. GOT 35 palpat om. P 38 noctibus Vind. V, nontibi P 44 lugud- ex P 46 premat Vind. aliique 47 et P flor. Sang. O, at ч, ad Vind. 50 uictrix nominatiuus

Probus Vallae, herecleas Vind., herculeias V

52 heracleas PS

aut Diomedeas aut mugitum labyrinthi

et mare percussum puero fabrumque uolantem,
cum leno accipiat moechi bona, si capiendi
ius nullum uxori, doctus spectare lacunar,
doctus et ad calicem uigilanti stertere naso;
cum fas esse putet curam sperare cohortis
qui bona donauit praesepibus et caret omni
maiorum censu, dum peruolat axe citato
Flaminiam puer Automedon?
ipse, lacernatae cum se iactaret amicae.
nonne libet medio ceras inplere capaces
quadriuio, cum iam sexta ceruice feratur

nam lora tenebat

hinc atque inde patens ac nuda paene cathedra
et multum referens de Maecenate supino

signator falsi, qui se lautum atque beatum
exiguis tabulis et gemma fecerit uda?
occurrit matrona potens, quae molle Calenum
porrectura uiro miscet sitiente rubetam
instituitque rudes melior Lucusta propinquas
per famam et populum nigros efferre maritos.
aude aliquid breuibus Gyaris et carcere dignum
si uis esse aliquid. probitas laudatur et alget,
criminibus debent hortos, praetoria, mensas,
argentum uetus et stantem extra pocula caprum.
quem patitur dormire nurus corruptor auarae,
quem sponsae turpes et praetextatus adulter?
si natura negat, facit indignatio uersum
qualemcumque potest, quales ego uel Cluuienus.
ex quo Deucalion nimbis tollentibus aequor
nauigio montem ascendit sortesque poposcit
paulatimque anima caluerunt mollia saxa

et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas,

quidquid agunt homines, uotum, timor, ira, uoluptas,

65 adque P similiaque passim, uelut quod pro quot, contra haud raro set, quae cum parum constanter a collatoribus enotata sint plerumque omittam 67 falsi P Vind. sicut coniecerat Marklandus, falsa G, falso

Vind. GOT, fecerat ALU 85 timor om. P

68 fecerit PS

90

95

100

105

110

115

gaudia, discursus, nostri farrago libelli est.
et quando uberior uitiorum copia? quando
maior auaritiae patuit sinus? alea quando
hos animos ? neque enim loculis comitantibus itur
ad casum tabulae, posita sed luditur arca.
proelia quanta illic dispensatore uidebis
armigero simplexne furor sestertia centum
perdere et horrenti tunicam non reddere seruo?
quis totidem erexit uillas, quis fercula septem
secreto cenauit auus? nunc sportula primo
limine parua sedet turbae rapienda togatae.
ille tamen faciem prius inspicit et trepidat ne
suppositus uenias ac falso nomine poscas :
agnitus accipies. iubet a praecone uocari
ipsos Troiugenas, nam uexant limen et ipsi

nobiscum. da praetori, da deinde tribuno.'

sed libertinus prior est. 'prior' inquit 'ego adsum.
cur timeam dubitemue locum defendere, quamuis
natus ad Euphraten, molles quod in aure fenestrae
arguerint, licet ipse negem? sed quinque tabernae
quadringenta parant. quid confert purpura maior
optandum, si Laurenti custodit in agro

conductas Coruinus oues, ego possideo plus
Pallante et Licinis?' expectent ergo tribuni,
uincant diuitiae, sacro ne cedat honori

nuper in hanc urbem pedibus qui uenerat albis,
quandoquidem inter nos sanctissima diuitiarum
maiestas, etsi funesta pecunia templo

nondum habitat, nullas nummorum ereximus aras,
ut colitur Pax atque Fides, Victoria, Virtus

quaeque salutato crepitat Concordia nido.

sed cum summus honor finito conputet anno,

86 farrago libelli est PAOU, est farrago libelli GLT, farra libelli Vind. 98 ac PAU, et Vind. Y

106 purpura maior Vind. OT et aut P aut p, purprmaior A, purpuram actor G, purpura*maior L, purpura maiorum U

110 ne POT, nec Vind. Y

114 habitat P Vind. OT, habitas y

120

125

sportula quid referat, quantum rationibus addat,
quid facient comites quibus hinc toga, calceus hinc est
et panis fumusque domi? densissima centum
quadrantes lectica petit, sequiturque maritum
languida uel praegnas et circumducitur uxor.
hic petit absenti nota iam callidus arte
ostendens uacuam et clausam pro coniuge sellam.
'Galla mea est,' inquit, 'citius dimitte. moraris ?
profer, Galla, caput. noli uexare, quiescet.'

ipse dies pulchro distinguitur ordine rerum:
sportula, deinde forum iurisque peritus Apollo
atque triumphales, inter quas ausus habere
130 nescio quis titulos Aegyptius atque Arabarches,
cuius ad effigiem non tantum meiiere fas est.

135

140

uestibulis abeunt ueteres lassique clientes

uotaque deponunt, quamquam longissima cenae
spes homini; caulis miseris atque ignis emendus.
optima siluarum interea pelagique uorabit
rex horum uacuisque toris tantum ipse iacebit.
nam de tot pulchris et latis orbibus et tam
antiquis una comedunt patrimonia mensa.
nullus iam parasitus erit. sed quis ferat istas
luxuriae sordes? quanta est gula quae sibi totos
ponit apros, animal propter conuiuia natum !
poena tamen praesens, cum tu deponis amictus
turgidus et crudum pauonem in balnea portas.

ex

126 quiescaet P, quiescit Vind. 131 meiere Vind. Prisc. G.L.K. II p. 495, Eutyches ib. v p. 476, mengere P conflatum menere (hoc est meiiere, uide III 185, VII 80) et megere (hoc est meiere), mingere cod. mus. Brit. 30861 aliique, quod imperite arreptum uidi inter 131 et 132

excidisse uersus aliquot qui ordinem rerum persecuti sint et clientes cum patrono ad uestibula reduxerint manifestum est. Hirschfeldus, qui solus hic attendit, 127-131 post III 130 traiecit, ubi nihil agunt. ceterum Friedlaenderus p. 56 ed. suae in der That inquit giebt es . . . im Text des Juvenal . . . keine Lücken, diuino, ut opinor, instinctu uaticinatus, nam rationem non attulit 134 caulis P Vind., caules 143 crudum Vind. Phocas G.L.K. v p. 426, schol. Persii III 98, crudus P Paris. 9345

...