Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]
[ocr errors]

Eur. Stenob. 672 (Nauck p. 450) ὑγρὰ δὲ μήτηρ, οὐ πεδοστιβής, τροφὸς θάλασσα. Archias 13, 1 (Jac. Anth. 2 p. 83) αὐτὸν ἐκ πόντοιο τιθηνητῆρος Απέλλης τὴν Κύπριν γυμνὰν εἶδε λοχευομέναν. Vgl. Aesch. Αg. 925 θάλασσα τρέφουσα πολλῆς πορφύρας ἰσάργυρον κηκίδα. Hesiod. theog. 582 κνώδαλ ̓, ὅσ ̓ ἤπειρος πολλὰ τρέφει ἠδὲ θάλασσα, vgl. ibid. 107. Hor. serm. 2, 2, 48 quid? tunc rhombos minus aequora alebant? Aesch. Suppl. 844 ὁ δὲ βώτας ὁ μέγας Νεῖλος. Pers. 33 ὁ μέγας καὶ πολυθρέμμων Νεῖλος. Vgl. Suppl. 481 Νεῖλος γὰρ οὐχ ὅμοιον Ινάχῳ γένος τρέφει, 268 καὶ Νεῖλος ἂν θρέψειε τοιοῦτον φυτόν. Theogn. 785 Εὐρώτα δονακοτρόφου, vgl. Eur. Iph. Α. 179. Corinn. fr. 12 (Bergk p. 813) Λάδοντος δονακοτρόφων. Eur. Troad. 227 Κράθις, ζαθέαις παγαῖσι τρέφων εὔανδρον τ' ὀλβίζων γᾶν. Ovid. Met. 3, 411 gramen erat circa, quod proximus humor alebat. Hor. de art. poet. 65 sterilisve diu palus aptaque remis vicinas urbes alit. Hor. Carm. 4, 2, 6 amnis, imbres quem super notas aluere ripas. Vgl. Lenau, Dichterischer Nachlass p. 127: Der Bach beschleunigt seine Flucht von Regenwolken grossgesäugt. Die Rebe: Simonid. fr. 179, 1 (Bergk) ἡμερὶ πανθέλκτειρα, μεθυτροφε, μῆτερ ἀπώρας. Hölderlin 1, 57 und wählt die heil'ge Rebe zur Amme sich. Der Schlaf: Eubul. Gan. 1 (Meineke, fr. com. 3 p. 213) ὕπνος αὐτὸν ὄντα κακόσιτον τρέφει. Shaksp. Henry IV II,

Nature's soft

chief nourisher

3, 1 (Del. p. 59) o sleep! o gentle sleep! nurse. Vgl. Makb. 2, 2 (Del. p. 51) sleep in life's feast. K. Lear 4, 4 (Del. p. 106) our fosternurse of nature is repose.

Die Zeit, die Nacht wird durch nurse, τροφός, nutrix personificirt: Shaksp. Two gentlemen 3, 1 (Del. p. 50) Time is the nurse and breeder of all good. Lucrece 132 (Del. p. 80) Mis - shapen Time thou nursest all and murderest all that are. Eur. El. 54 ὦ νὺξ μέλαινα, χρυσέων ἄστρων τροφέ. Ovid. Met. 8, 81 talia dicenti curarum maxima nutrix, Nox intervenit. Zu vergleichen Eur. Cycl. 601 σύ τ', ὦ μετ λαίνης Νυκτὸς ἐκπαίδευμ ̓, Ὕπνε. Shaksp. Lucrece 110 (Del. p. 75) O, comfort - killing night, nurse of blame. Orph. hymn. 51, 17 ἀεξιτρόφοισιν ἐν ὥραις.

[ocr errors]

3. Abstracte Begriffe werden häufig durch τροφός, θρέπτειρα, τιθήνη, nurse personificirt, z. Β. der Aufruhr, die Hoffnung, der Ackerbau, der Reichthum, die Gerechtigkeit, die Poesie, die Meinung, die Melancholie, das Verzeihen. Mythischist Soph. OC. 1050: οὗ πότνιαι σεμνὰ τιθηνοῦνται τέλη θνατοῖσιν, Nonn. 3, 112 (bei O. Jahn, Peitho, die Göttin der Ueberredung p. 9) τερπομένην δὲ γάμοισι τιθηνήτειραν Ἐρώτων Πειθώ πομπὸν ἔχεις, Eur. Bacch. 416 ὀλβοδότειραν Εἰρήναν, κουροτρόφον θεάν, vgl. Ovid. Fast. 1, 704 Pax Cererem nutrit: pacis alumna Ceres. Vgl. Tibull. 1, 10, 47 Pax aluit vites. Menander 95 (Mein. 4 p. 259) εἰρήνη γεωργὸν κἀν πέτραις τρέφει καλῶς, πόλεμος δὲ καν πεδίῳ κακῶς. Orph. hymn. 12, 8 εἰρήνην κουροτρόφον, ἀγλαότιμον, vgl. 15, 12. 19, 22. Rein personificirend Shaksp. Henry V 5, 2 (Del. p. 116) the naked, poor, and mangled peace, dear nurse of arts, plenties and joyful births. Mythisch ist auch Hor. Carm. 4, 5, 18: nutrit rura Ceres almaque Faustitas und inc. tr. fr. 197 (Nauck p. 684) παμβώτις τύχη. Die Musen heissen im orphischen Hymnus 76, 5 θρέπτειραι ψυχῆς. - Reine Personification ist bei Pind. fr. inc. 125 (Dissen): στάσις ἐπίκοτος, πενίας δότειρα, ἐχθρὰ κουροτρόφος. Pind. fr. 130 (Boeckh p. 672) γλυκεῖα οἱ καρδίαν ἀτάλλοισα γηροτρόφος συναορεῖ ἐλπίς, ἃ μάλιστα να τῶν πολύστροφον γνώμαν κυβερνᾷ. Aristoph. fr. 2, 2 (Bergk bei Mein. fr. com. 2 p. 1065) Γεωργία εἰρήνης φίλης πιστὴ τροφός. Vgl. Xenoph. oec. 5, 17 τὴν γεωργίαν τῶν ἄλλων τεχνῶν μητέρα καὶ τροφὸν εἶναι, vgl. Plato Pol. p. 267 D. Eine Stelle aus Plutarchs Schrift gegen den Reichthum, von Stobaeus p. 515 aufbewahrt, lautet: Αρκεσίλαος τὴν Πενίαν λυπρὰν μὲν ἔλεγεν εἶναι, ὡςπερ καὶ τὴν Ἰθά κην, ἀγαθὴν δὲ κουροτρόφον, ἐθίζουσαν συνεῖναι λιτότητ καὶ καρτερίᾳ καὶ καθόλου γυμνάσιον ἀρετῆς ἔμπρακτον (Hofm. Peerlk. zu Hor. 1, 12 p. 51). Parmenio 10, 3 (Jac. Anth. 2 p. 156) μισῶ πλοῦτον ἄνουν, κολάκων τροφόν. Oppian. hal. 2, 680 δίκη θρέπτειρα πολήων. Die Poesie nannte ein unbekannter Tragiker (Nauck p. 690) ἀγαθὴν τιθήνην καὶ τροφὸν γνώμης νέας. Schiller, Die Künstler, von der Schönheit: Als in den weichen Armen dieser Amme

die zarte Menschheit noch geruht. Inc. tr. fr. 722 (Nauck p. 722) γνῶμαι γὰρ ἔργων τῶν ἐν ἀνθρώποις τροφοί. Shaksp. Taming of the shrew, Induct. 2 (Del. p. 26) melancholy is the nurse of frenzy. Measure for Measure 3, 1 (Del. p. 35) pardon is still the nurse of secund woe. Geibel, Juniuslieder p. 178: Drum gieb, o Herr, dass ich die Lebensamme, die heilge Freiheit, nie mit jenem Weibe im. blutig aufgeschürzten Kleid verdamme.

Oft wird τρέφειν, βόσκειν mit einem Abstractum verbunden, in mythischer Färbung mit μοῖρα und τύχη. Soph. fr. 518, 3 (Dind.) βόσκει δὲ τοὺς μὲν μοῖρα δυσαμερίας, τοὺς δ ̓ ὄλβος ἡμῶν. Philemon 104 (Meineke fr. com. 4 p. 62) τὸν δὲ μόνον ὄντα καὶ κακὴ τύχη τρέφει. Simonid.

fr. 1 (Bergk p. 501) ἐλπὶς δὲ πάντας κἀπιπειθίη τρέφει ἄπρηκτον ὁρμαίνοντας. Soph. fr. 687 (Dind.) ἐλπὶς γὰρ ἡ βόσκουσα τοὺς πολλοὺς βροτῶν. Eur. Phoen. 399 ai d' ἐλπίδες βόσκουσι φυγάδας, ὡς λόγος. Die Scholien führen zu dieser Stelle das Sprichwort an: αἱ δ' ἐλπίδες βόσκουσι τοὺς κενοὺς βροτῶν. Tibull. 2, 7, 3 Spes alit agricolas. Menand. Thess. 2 (Mein. 4 p. 133) εὐθυμία βέλτιστε τὸν δοῦλον τρέφει. Menand. mon. 460 (Mein. 4 p. 353) πένητας ἀργοὺς οὐ τρέφει ῥᾳθυμία. Pseudophocyl. 155 (Bergk p. 351) τέχνη μὲν τρέφει ἄνδρας. Umgekehrt sagt Eurip. bei Arist. ran. 944, er habe die Tragodie mit Monodien aufgenährt: εἶτ ̓ ἀνέτρεφον μονῳδίαις, vgl. mit dieser Ausdrucksweise Pindar. fr. 245 (Boeckh p. 676) Κῆρες ὀλβοθρέμμονες μεριμναμάτων ἀλεγεινῶν (Parcae curarum difficilium, opibus enutritae) und Shaksp. Rich. III 2, 2 (Del. p. 59) I am your sorrow's nurse and I will pamper it with lamentation. Tieck, Fortunat p. 314: Die Lumpensippschaft stammt von Lug und Trug und Kargheit säugte sie an schlaffen Brüsten. Alexid. Tarent. 2, 7 (Mein. fr. com. 3 p. 483) Πυθαγορισμοὶ καὶ λόγοι λεπτοὶ διεσμιλευμέναι τε φροντίδες τρέφουσ ̓ ἐκείνους. Soph. fr. 521, 3 (Nauck p. 205) τερπνῶς γὰρ ἀεὶ πάντας ἁνοία τρέφει. Menand. fab. inc. 93, 2 (Mein. 4 p. 258) απραξία γὰρ λιτὸν οὐ τρέφει βίον. Eur. Hipp. 369 ὦ πόνοι τρέφοντες βροτούς, vgl. Soph. Trach. 114 fg. Aesch. Ch. 959 τρέφει δέ γ' ἀνδρὸς μόχθος

.

ημένας ἔσω.

Menand. mon. 445 (Mein. 4 p. 352) яоλλοὺς τρέφειν εἴωθε ταδικήματα. Dionys. fab. inc. 3, 6 (Mein. p. 555) εἰσίν τινες νῦν οὓς τὸ βασκαίνειν τρέφει.

4. Von leblosen Gegenständen wird der Tisch durch 9 personificirt von Timocles bei Meineke fr. com. 3 p. 599 βίου τιθήνη τράπεζα. Den Blasebalg nennt Philipp. 13, 2 (Jac. Anth. 2 p. 198) Qоógovs gidas. Den Thurm (Tower) redet Elisabeth bei Shaksp. Richard III 4, 1 (Del. p. 97) an: Pity, you ancient stones, those tender babes, whom envy hath immur'd within your walls: rough craddle for such little pretty ones: rude rogged nurse, old sullen play-fellow for tender princes, use my babies well! so foolish sorrow bids your stones farewell.

71. Αδελφός, αυτοκασίγνητος, frater, brother, διδυμάων, twin.

[ocr errors]

1. Naturerscheinungen werden durch die Bezeichnung Bruder" personificirt, z. B. die Sonne, die Sterne, Winde, Flüsse, Pflanzen, Schlaf und Tod: Shaksp. Mids. 3, 2 (Del. p. 47) and that the moon may through the centre creep and so displease her brother's noontide with the Antipodes. Vom Abendsterne Geibel, Neue Gedichte p. 167: Der du am Sternenbogen als Erstling kommst gezogen, schön vor den Brüdern du. Juniuslieder p. 128: Lobpreisend im Azur ziehn die Stern' als Bruderwesen. Von den Winden Möricke, Gedichte p. 74: Kommen andere noch, unsere Brüder. Bei Stephan. Byz. in Εὐφρατές steht: ἐλέγοντο αὐτὸς καὶ Ἀράξης ἀδελφοί, δέοντες ἐξ ὄρους Αρμενίας. Vgl. Göthe, Mahomets Gesang, vom Felsenquell: Durch die Gipfelgänge jagt er bunten Kieseln nach und mit frühem Führertritt reisst er seine Bruderquellen mit sich fort. Nun tritt er in die Ebene silberprangend und die Ebene prangt mit ihm und die Bäche von den Bergen jauchzen ihm und rufen: Bruder, Bruder, nimm die Brüder mit, mit zu deinem alten Vater, zu dem ew'gen Ocean, der mit ausgespannten Armen unser wartet. Hölderlin 1, 48 vom Main: Wallst du von deinem Morgen zum Abend fort, dem Bruder zu, dem Rhein,

Lenau, Gedichte p. 448: Lenz, wie dich und deine Wonnen Stürme zur Nachtgleiche melden, hat dein Bruder Geistesfrühling sich vorausgesandt den Helden. Von Pflanzen und Bäumen: Shaksp. Haml. 3, 4 (Del. p. 101) like a mildew'd ear, blasting his wholesome brother. Bei Geibel, Neue Gedichte p. 45, redet die Linde den Eichbaum an: Bruder, hast Recht; sind sie nicht Thoren? Schlummer und Schlaf sind Brüder bei Göthe, Die Geschwister: Schlummer und Schlaf, zwei Brüder, zum Dienste der Götter berufen. Schlaf und Tod sind Brüder oder Zwillingsbrüder bei Hom. Il. 14, 232, 16, 672: Ὕπνῳ καὶ Θανάτῳ διδυμαόσιν, Hesiod. th. 756. In dem orphischen Hymnus 85, 8 wird der Schlaf genannt αὐτοκασίγνητος Λήθης Θανάτου τε. Vgl. Lenau, Gedichte p. 463: Schlaf und Tod als Zwillingsbrüder standen oft auf einem Bilde. Lord Byron, Sardanapalus 4, 1 Oh, thou God of Quiet! whose reign is o'er seal'd eyelids and soft dreams, or deep, deep sleep, so as to be unfathom'd, look like thy brother, Death so still, so stirless for then we are happiest of all within the realm of thy stern, silent, and unawakening twin. Die Liebe sagt bei Rückert, Gedichte p. 13: Stärk're (Flügel) giebt mein stärk'rer Zwillingsbruder Tod dir einst. Zwillingsbrüder heissen auch Ipswich und Oxford bei Shaksp. Henry VIII 4, 2 (Del. p. 97): Ever witness for him those twins of learning, that he rais'd in you, Ipswich and Oxford.

2. Von abstracten Begriffen wird die Furcht durch frater personificirt bei Claudian. de laud. Stil. 2, 373: lictorque Metus cum fratre Timore. Vgl. Aesch. Eum. 681 góBos ovyyεvýs. Lenau, Gedichte p. 31: Es ist der Glaube vielleicht sein Bruder. Henry V 4, 1 (Del. p. 86) hard condition! twin-born with greatness, subject to the breath of every fool. Wichtig Antonius and Cleop. 3, 8 (Del. p. 83): when ventage like a pair of twins appear'd, both as the same, or rather ours the elder. Henry IV II, 4, 1 (Del. p. 75) my brother general the commonwealth. Wir erwähnen hier beiläufig den Ausdruck sworn brother (Bundesbruder), der öfter bei Shakspere personificirend gebraucht ist: Winter's Tale 4, 3 (Del. p. 97) what a Fool honesty is! and Trust

« PreviousContinue »