Page images
PDF
EPUB

inc. 528 (Jac. Anth. 4 p. 231) πάτρα Μίλητος τίκτει τὸν Μούσαισι ποθεινὸν Τιμόθεον. Antip. Sid. 60, 1 (Jac. Anth. 2 p. 22 ἕπτα σοφῶν, Κλεόβουλε, σὲ μὲν τεκνώσατο Λίνδος. Meleager 127, 1 (Jac. Anth. 1 p. 38) νᾶσος ἐμὰ θρέπτειρα Τύρος· πάτρα δ' ἐμὲ τεκνοῖ 'Ατθίς. Ar. ran. 1419 ἡ πόλις γὰρ δυστοκεῖ.

In Bezug auf den Sonnengott heisst es bei Dionys. 2, 15 Jac. Anth. 2 p. 231) ποταμοὶ δὲ σέθεν πυρὸς ἀμβρότου τίκτουσιν ἐπήρατον ἡμέραν. Vgl. beiläufig Xen. Cyr. 7, 5, 23 πολλὴν δᾷδα ἔχομεν, ἣ τάχα πολὺ πῦρ τέξεται. – Von dem Monde sagt Timoth. fr. 2 (Bergk): διά τ' ὠκυτόκοιο σελάνας. – Die Wolken werden angeredet in dem orphischen Hymnus 21, 1: ἠέριοι νεφέλαι, καρποτρόφοι, οὐρανόπλαγκτοι, ὀμβροτόκοι.

Lenau, Gedichte 2 p. 343: Kräuter, die der fernste Süden, die der höchste Nord geboren.

Der Zephyros wird πλουτόκος genannt von Satyr. Thuill. 6, 1 (Jac. Anth. 2 p. 253), vgl. Catull. 64, 281 quos propter fluminis undas aura parit flores tepidi fecunda Favoni. Vgl. Hor. carm. 1, 7, 16 neque purturit imbres saepe Notus. Möricke, Gedichte p. 52: Du, einer luftgebornen Muse geheimnissvolles Saitenspiel. Vgl. Sh. K. Lear 3, 2 (Del. p. 73) but yet I call you servile ministers, that will with two pernicious daughters join your high- engender'd battles 'gainst a head so old and white as this.

Vom Meere, den Flüssen und Quellen: Anacreontea 57, 13 (Bergk) χαροπῆς ὅτ' ἐκ θαλάσσης δεδροσωμένην Κυθή ρην ἐλόχευε Πόντος ἀφρῷ. Antip. Thess. 50, 5 (Jac. Anth. 2 p. 109) ἡ δὲ τεκοῦσα θάλασσα διώλεσεν. Tibull. 3, 4, 85 nam te nec vasti genuerunt aequora ponti. Bei Soph. OC. 689 heisst der Kephisos ὠκυτόκος. Hierher gehört die schöne Stelle bei Aesch. Suppl. 996: ποταμοὺς δ' οἳ διὰ χώρας θελεμὸν πῶμα χέουσιν πολύτεκνοι λιπαροῖς χεύμασι γαίας τόδε μειλίσσοντες οἶδας. Arist. vesp. 1033 φωνὴν δ ̓ εἶχεν χαράδρας ὄλεθρον τετοκυίας. Bemerkenswerth Nestor 1, 3. (Jac. Anth. 3 p. 54) ἀοιδοτόκοι πιναί.

Von Bergen und Steinen: Virg. Aen. 4, 365 sed duris genuit te cautibus horrens Caucasus Hyrcanaeque admorunt nbera tigres, Sprichwörtlich bei Athenaeus 13, 616 D ώδινεν

ὄρος, Ζεὺς δ' ἐφοβεῖτο, τὸ δ' ἔτεκεν μῦν, Hor. ep. 2, 3, 139 parturiunt montes, nascetur ridiculus mus. Philipp. 61, 6 (Jac. Anth. 2 p. 212) Καίσαρι μὴ τίκτειν οὐδὲ λίθος δύναται. Vom Feuersteine: Philipp. 5, 6 (Jac. Anth. 2 p. 195) λίθον δὲ ναύταις ἑσπέρης πυρητόκον. Theaetet. Schol. 1 (Jac. Anth. 3 p. 214) λίθον πυρσοτόκον.

Der Olivenbaum sagt von sich Aenigmata 37 (Jac. Anth. 4 p. 294) Παλλάδος εἰμὶ φίλη, τίκτω δ ̓ ἀπερείσια τέκνα. Vom Weinstock: Ar. nub. 1117 τὸν καρπὸν τεκούσας ἀμπέλους, vgl. Theocrit. ep. 4, 5 ἔνθα πέριξ κέχυται βοτρυόπαις ἕλικι ἄμπελος. Philipp. 45, 2 (Anth. 2 p. 207) ἄγχεις τὴν Βρομίοιο βοτρυόπαιδα χάριν. Babrius 11, 6 ἦν δὲ ληΐων ὥρη καὶ καλλίπαις ἄμητος ἐλπίδων πλήρης. Vom Walde heisst es Aenigmata 21, 1 (Jac. Anth. 4 p. 291): ὕλη μέν μ' ἔτεκεν. Von der Wiese bei Shaksp. Henry V 5, 2 (Del. p. 116): the even mead conceives by idleness,

and nothing teems, but hatefull docks.

Der Rauch sagt von sich Aenigmata 17 (Jac. Anth. 4 p. 290): κούραις δ ̓ ἀντομέναισιν ἀπενθέα δάκρυα τίκτω εὐθὺ δὲ γεννηθεὶς λύομαι εἰς ἀέρα.

Eine Krankheit ist eingeboren in der Stadt: Arist. vesp. 651 ἰάσασθαι νόσον ἀρχαίαν ἐν τῇ πόλει ἐντετοκυῖαν.

Bemerkenswerth die Stelle bei Shaksp. Sonn. 59 (Del. p. 146), welcher von den Geburtswehen des Gehirns spricht: how are our brains beguil'd, which, labouring for invention, bear amiss the second burden of a former child. Verwandt der Ausdruck eines unbekannten Tragikers bei Wagner anonym. tr. fr. 23: γαστὴρ παχεῖα λεπτὸν οὐ τίκτει νόον. Bion 1, 66 αἷμα ῥόδον τίκτει, τὰ δὲ δάκρυα τὰν ἀνεμώναν.

2. Der Zeit, dem Jahre, dem Tage, der Nacht wird τίκτειν, τεκνοῦσθαι zugeschrieben. Eur. fr. 597 (Nauck p. 432) ἀκάμας τε πέριξ χρόνος ἀενάῳ ρεύματι πλήρης φοιτᾷ τίκτων αὐτὸς ἑαυτόν. Soph. OC. 617 μυρίας ὁ μυ ρίος χρόνος τεκνοῦται νύκτας ἡμέρας τ' ιών. Eur. Palam. 5 (Wagner p. 296) μακρὸς γὰρ αἰὼν μυρίους τίκτει πόνους. Moschion fr. 18 (Nauck p. 633) ὁ τίκτων πάντα καὶ τρέφων χρόνος, vgl. Soph. Αj. 646 ἅπανθ' ὁ μακρὸς κἀναρίθμητος χρόνος φύει τ' ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται. Antiphanes

4, 1 (Jac. Anth. 2 p. 188) ὁ δὲ χρόνος, ὡς τόκον, οὕτω καὶ πολιὸν τίκτει γῆρας ἐπερχόμενος. Geibel, Neue Gedichte p. 61: Nur Schade, soll die Zeit jetzt in die Wochen. Eur. Iph. Τ. 20 ὅ τι γὰρ ἐνιαυτὸς τέκοι κάλλιστον. Vom Jahre ist bemerkenswerth Hermippus bei Meineke fr. com. 2 p. 380: ἐκεινός ἐστι στρογγύλος τὴν ὄψιν, ὦ πονηρέ, ἡμᾶς δὲ τίκτει περιτρέχων τὴν γῆν ἁπαξάπασαν· ὀνομάζεται δ ̓ ἐνιαυτός. Geibel, Gedichte p. 143: ein Mensch, als hätt' ihn der April geboren. Soph. ΟΤ. 438 ἥδ' ἡμέρα φύσει σε καὶ διαφθερεῖ. Eur. Alem. 101 (Wagner p. 51) ἀλλ' ἡμέρα τοι πολλὰ καὶ μέλαινα νὺξ τίκτει βροτοῖς. Ueberaus schön von der Nacht Soph. Trach. 95: ὃν αἰόλα νὺξ ἐναριζομένα τίκτει κατευνάζει τε, φλογιζόμενον Αλιον Αλιον αἰτῶ. Die Nacht als gebärende Gottheit häufig: Hesiod. th. 124 Νυκτός δ' αὖτ' Αιθήρ καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο; οὓς τέκε κυσαμένη, Ερέβει φιλότητι μιγεῖσα. Verwandte Anschauung bei Arist. av. 1192: ἀέρα περινέφελον, ὃν Ἔρεβος ἐτέκετο. Vgl. Aesch. Eum. 318, Agam. 264 τῆς νῦν τεκούσης φῶς τόδ' εὐφρόνης λέγω. Hes. Theog. 211. Inc. tr. fr. 702 (Nauck p. 702) οι γάρ με Νὺξ ἔτικτε δεσπότην λύρας. Das Rathsel des Theodectes vom Tage und der Nacht bei Nauck p. 632 lautet: εἰσὶ κασίγνηται διτταί, ὧν ἡ μία τίκτει τὴν ἑτέραν, αὐτὴ δὲ τεκοῦσ ̓ ὑπὸ τῆςδε τεκνοῦται. Hes. Theog. 223 fg. τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν Νὺξ ὀλοή. Vgl. auch Aesch. Suppl. 740 (Herm.) φιλεῖ δ' ὠδῖνα τίκτειν νὺξ κυβερνήτη.

[ocr errors]

3. Auf abstracte Begriffe angewandt kommt τίκτειν sehr häufig vor. Mythisch ist Pindar. hymn. fr. 2 (Boeckh p. 561), wo Themis die Horen gebiert: & δὲ χρυσάμπυκας ἀγλαοκάρπους τίκτεν αλαθέας Ὥρας. Vgl. Hesiod. theog. 901 δεύτερον ἠγάγετο λιπαρὴν Θέμιν, ἣ τέκεν Ὥρας, Εὐνομίην τε Δίκην τε καὶ Εἰρήνην τεθαλυίαν. Mythisch werden im orphischen Hymnus 76, 4 die Musen genannt πάσης παιδείης ἀρετὴν γεννῶσαι ἄμεμπτον, ib. 77, 2 heisst es von der Mnemosyne: ἣ Μούσας τέκνωσ ̓ ἱεράς. Häufig wird es wie μήτηρ in sententiösen Stellen gebraucht: Eur. Heracl. 898 πολλὰ τίκτει Μοῖρα. Von der ὕβρις sagt Aesch. Αg. 733 (Herm.): φιλεῖ δὲ τίκτειν ὕβρις μὲν παλαιὰ νεάζουσαν ἐν κακοῖς βροτῶν ὕβριν. Vgl. ὕβρις ὕβριν ἔτικτε καὶ ψόγος

ψόγον bei Wagner, tr. fr. 3 p. 138 und Soph. OT. 873 ὕβρις φυτεύει τύραννον. Vgl. Welcker zu Theogn. 109 p. 93. Solon fr. 7, 1 (Bergk p. 323) τίκτει γὰρ κόρος ὕβριν, ὅταν πολὺς ὄλβος ἕπηται. Theogn. 153 τίκτει γὰρ κόρος ὕβριν, ὅταν κακῷ ὄλβος ἕπηται ἀνθρώπῳ. Schön ist Bacchylid. 9 (Jac. Anth. 1 p. 83): τίκτει δὲ θνάτοισιν Ειρήνη μεγάλα πλοῦτον καὶ μελιγλώσσων ἀοιδῶν ἄνθεα. Häufig ist diese Ausdrucksweise bei Euripides in Sentenzen: Hipp. fr. 3 (Wagner p. 223) ὁρῶ δὲ τοῖς πολλοῖσιν ἀνθρώποις ἐγὼ τίκτουσαν ὕβριν τὴν πάρος εὐπραξίαν. Hipp. fr. 11 (W. p. 226) ύβριν τε τίκτει πλοῦτος. Temenid. 16 (W. p. 371) ῥώμη δὲ γ' ἀμαθὴς πολλάκις τίκτει βλάβην. Eur. inc. fab. fr. 41 (W. p. 442) οἱ γὰρ πόνοι τίκτουσι τὴν εὐανδρίαν. Temen. 10 (Wagner p. 369) ὁ γὰρ ἐν καιρῷ μόχθος πολλὴν εὐδαιμονίαν τίκτει θνητοῖσι τελευτῶν. fr. inc. 62 (W. p. 449) λῦπαι γὰρ ἀνθρώποισι τίκτουσιν νόσους, vgl. Soph. fr. 597 (Nauck p. 221) τίκτουσι γάρ τοι καὶ νόσους δυσθυμίαι und Cicero, Phil. II utinam reipublicae dolor pariat, quod iam diu parturit. Eur. Arch. 8 (W. p. 118) ἀλλ ̓ οἱ πόνοι τίκτουσι τὴν εὐδοξίαν, vgl. Soph. fr. 287 (Nauck) τίκτει γὰρ οὐδὲν ἐσθλὸν εἰκαία σχολή. Soph. Αj. 518 χάρις χάριν γάρ ἐστιν ἡ τίκτουσ ̓ ἀεί, vgl. Anaxandrides bei Meineke, fr. com. 3, 200 οὐχὶ παρὰ πολλοῖς ἡ χάρις τίκτει χάριν. Theodectes fr. 11 (Nauck p. 626) ῥαθυμία δὲ τὴν παραυτίκ' ἡδονὴν λαβοῦσα λύπας τῷ χρόνῳ τίκτειν φιλεῖ, vgl. Menand. mon. 217 (Meineke, fr. com. 4 p. 346) ἡ παράκαιρος ἡδονὴ τίκτει βλάβην. Dem Solon schreibt man zu: Ἡδονὴν φεῦγε· αὕτη γὰρ λύπην τίκτει. Ein Sprichwort bei Zenob. 3, 28 (Leutsch et Schneidewin, paroemiographi graeci p. 65): δίκη δίκην ἔτικτε καὶ βλάβην βλάβη. Isidor. fr. 1 (Nauck p. 644) ἐκ τοῦ κακοῦ γὰρ ἡ φύσις τίκτει κακόν, ὡς ἐξ ἐχίδνης πάλιν ἔχιδνα γίγνεται. Theogn. 389 ἡ γὰρ χρημοσύνη χαλεπὴν τίκτει ἀμηχανίην.

Bemerkenswerth sind auch folgende Stellen: Aesch. Ag. 722 παλαίφατος δ' ἐν βροτοῖς γέρων λόγος τέτυκται, μέγαν τελεσθέντα φωτὸς ὄλβον τεκνοῦσθαι μηδ' ἄπαιδα θνήσκειν, vgl. die von Blomf. im Glossar angeführte Stelle aus Longinus π. ϋ. 44: ἐὰν δὲ καὶ τούτους τις τοῦ πλούτου τοὺς

ἐκγόνους εἰς ἡλικίαν ἐλθεῖν ἐάσῃ, ταχέως δεσπότας ταῖς ψυχαῖς ἐντίκτουσιν ἀπαραιτήτους, ὕβριν καὶ παρανομίαν καὶ ἀναισχυντίαν. Aehnlich wie in der Stelle des Aeschylus ist der Sprachgebrauch bei Shaksp. Measure for M. 2, 2 (Del. p. 39), wo vom Gesetz gesagt wird: now, 't is awake; takes note of what is done, and, like a prophet, looks in a glass, that shows what future evils, either new, or by remissness new-conceiv'd, and so in progress to be hatch'd and born, are now to have no successive degrees, but, ere the live, to end. Aesch. Suppl. 482 φύλαξαι, μὴ θράσος τέκῃ φόβον. Cratin. Chir. 3 (Meineke 2 p. 147) Στάσις δὲ καὶ πρεσβυ γενὴς Κρόνος ἀλλήλοισι μιγέντε μέγιστον τίκτετον τύραννον. Ibid. 4 (Μ. 2 p. 148) Ἥραν τέ οἱ Ασπασίαν τίκτει Καταπηγοσύνη παλλακὴν κυνώπιδα (nach der Conjectur Bergk's, Comment. p. 238). Soph. Trach. 834 προςτακέντος ἰοῦ, ὃν ἔτεκε θάνατος. ΟΤ. 869 οὐδέ νιν (νόμους) θνατὰ φύσις ἀνέρων ἔτικτεν. Leonid. Alexandr. 2, 3 (Jac. Anth. 2 p. 174) τόλμα ἔτικτε (die Wahrsager). Agathias 69, 20 βιότου λῆγε μεριμνοτόκου. Aesch. Ch. 794 γέρων φόνος μηκέτ' ἐν δόμοις τέκοι. Anaxilas bei Meineke 3 p. 352 ἡ μουσικὴ δ' ώςπερ Λιβύη ἀεί τι καινὸν κατ' ἐνιαυτὸν θηρίον τίκτει. Von der Seele: Pseudophocyl. 63 (Bergk p. 346) θυμὸς ὑπερχόμενος μανίην ολοόφρονα τίκτει, Liv. 21, 18 quod iam diu parturit animus vester, aliquando pariat, vgl. Hofm. Peerlk. zu Hor. 4, 5, 26. Vgl. Shaksp. As you like it 4, 1 (Del. p. 82) that same wicked bastard of Venus, that was begot of thought, conceived of spleen, and born of madness. Shaksp. Tempest 1, 2 (Del. p. 17) and my trust, like a good parent, did beget of him a falsehood. Tit. Andr. 2, 3 (Del. p. 32) knew that this gold must coin a stratagem, which, cunningly effected, will beget a very excellent piece of villainy.

[ocr errors]

Oft kommen bei Shaksp. Zeitverhältnisse und Abstracta durch das Passivum personificirt vor, z. B. Henry IV I, 5, 1 (Del. p. 96) a portent of broached mischief to the unborn time. Vgl. Winter's tale 4, 3 (Del. p. 79) the birth of trembling winter. Merchant of Venice 3, 2 (Del. p. 58) tell me, where ise fancy bred, or in the heart, or in the head? how

« PreviousContinue »