Page images
PDF
EPUB

Soph. fr. 59 (Nauck p. 173) ἀλλ' οὐδὲν ἕρπει ψεῦδος ἐς γῆρας χρόνου. Die Verba διέρχεσθαι (cf. Ellendt, lexic. Soph. s. v.) διήκειν, προςέρχεσθαι, ὑπέρχεσθαι, ἀμφιέρχε σθαι, εἰςβαίνειν, ἀναβαίνειν, ἀμφιτρέχεσθαι, ἐμπίπτειν (Soph. Phil. 965, Pind. Οl. 1, 23) εἰςδύεσθαι werden mit βάξις, φήμη, κληδών, φάτις, ἵμερος, μνήμη, οἶκτος, φλυαρία, ὕβρις, χάρις, ἔλεος, σιγή u. a. in der bezeichneten Weise verbunden. In Bezug auf ἐμπατεῖν führe ich die trefliche Conjectur Hermann's an: Aesch. Αg. 1396 ου μοι φόβον μέλαθρ ̓ ἂν ἐλπὶς ἐμπατεῖν, non spes mihi est timorem in domum meam ingressurum esse. Επεσθαι liebt Pindar und verbindet es mit ὄλβος, μοῖρ ̓ εὐδαιμονίας, δίκας ἄωτος, πλούτου νέφος, μῶμος. Bemerkenswerth Pind. Isthm. 3, 4 μεγάλαι δ' ἀρε ταὶ θνατοῖς ἑπονται ἐκ σέθεν (Zeus), vgl. ΟΙ. 2, 10. 22, Aesch. Ag. 827, Ar. vesp. 1278. Aehnlich bei Euripides διάδοχος, Andr. 802, Hec. 586, Andr. 743. Κιχάνειν häufig bei Homer, cf. Passow, Archiloch. fr. 49 (Bergk p. 497) κιχάνει δ' ἐξ ἀελπτίης φόβος.

[ocr errors]

Von heftigen, schnellen Bewegungen wird θρώσκειν, πηδᾶν und εἰς άλλεσθαι gebraucht, θρώσκει νόσος Soph. Trach. 1026, vgl. Phil. 807 ἥδε (ή νόσος) οξεία φοιτᾷ καὶ ταχεῖ ἀπέρχεται, Trach. 979 φοιτάδα νόσον. Poll. 5, 61 τὰ πηδήματα τῆς ἐλπίδος, Eur. Bell. 6 (Wagner p. 143) εἰς ταπίσημα δ' ὁ φθόνος πηδαν φιλεῖ. Inc. tr. fr. 94 (Wagner 3 p. 304) πηδῶν δ' ὁ θυμὸς ἔνδοθεν μαντεύεται. Eur. Mel. fr. 6 (Wagner p. 255) und Soph. Τ. 263 νῦν ἐς τὸ κείνου κρᾶτ' ἐνήλαθ ̓ ἡ τύχη, Ant. 1345 ἐπὶ κρατί μοι πότμος εἰςήλατο. Bemerkenswerth ist ὑπαρχεῖσθαι, Aesch. Choeph. 1011 πρὸς δὲ καρδίᾳ φόβος ᾄδειν ἕτοιμος ἠδ ̓ ὑπορχεῖσθαι κότῳ. Von den Lateinern werden mit Verben der Bewegung, wie mit venire, intervenire, ire, abire, redire, coire, subire, ambire, sequi, prosequi, fugere (fugari), serpere, subrepere, incedere, recedere, praecedere, currere, errare, intrare u. v. a. Naturverhältnisse, Abstracta und sachliche Subjecte, wie luna, flamma, aestus, ardor, ventus, amnis, unda, liquor, vulnus, rubor, ebenso mors, praeconium, pudor, superbia, victus, pestis, poena, quies, clamor, malum, discordia, tremor, dolor, liber u. v. a. verbunden. Statt vieler Stellen

Virg. Georg. 4, 67 saepe duobus regibus incessit magno discordia motu.

9999

Bemerkenswerth sind auch die Verba, welche stehen und sitzen" bedeuten, und mit sachlichen Subjecten, mit Zeitbestimmungen, insbesondere mit Abstracten verbunden werden. Deutliche Personification ist in der Stelle Meleag. 71: Ὄρθρε, τί μοι, δυςέραστε, ταχὺς περὶ κοῖτον ἐπέστης; zunächst in mythischem Sinne wird ἀποστατείν mit Πειθώ verbunden in den herrlichen Worten des Aeschylus fr. 168 (Herm.): μόνος θεῶν γὰρ Θάνατος οὐ δώρων ἐρᾷ, οὐδ' ἄν τι θύων οὐδ ̓ ἐπισπένδων ἄνοις, οὐδ ̓ ἔστι βωμός, οὐδὲ παίωνίζεται· μόνου δὲ Πειθὼ δαιμόνων ἀποστατεῖ, Vgl. Aesch. Ch. 812 ἄτα δ' ἀποστατεῖ φίλων. Eum. 417 πρόσω δικαίων ἥδ' ἀποστατεῖ θέμις. Suppl. 328 ἡ δίκη γε ξυμμάχων ὑπερστατεῖ. Soph. fr. 163 (Dind.) τίς γάρ με μόχθος οὐκ ἐπιστατεῖ; Pers. 708 ἀλλ' ἐπεὶ δέος παλαιὸν σοὶ φρενῶν ἀνθίσταται, Aesch. Ag. 976 δεῖμα καρδίας προστατήριον. Hierher gehört auch Soph. Εl. 958 ἐς τίν' ἐλπίδων βλέψασ' ἔτ ̓ ὀρθήν (aufrecht stehend), ΟΤ. 632 τὸ νῦν παρεστὸς νεῖκος, 911 δόξα μοι παρεστάθη, Soph. fr. 372 (Nauck p. 175) ὡς τοῖς κακοῖς πράσσουσιν ἡδὺ καὶ βραχὺν χρόνον λαθέσθαι τῶν παρεστώτων κακῶν. Vgl. Ovid. Met. 7, 42 ante oculos rectum pietasque pudorque constiterant et victa dabat iam terga cupido. Tib. 1, 4, 14 at illi virgineus teneras stat pudor ante genas. Ovid. Am. 1, 11, 8 obstantes sedula pelle moras. Virg. Aen. 2, 559 at me tum primum saevus circumstetit horror. Vgl. Martialis 1, 26, 5 ante fores stantem dubitas admittere famam. Sueton. Galba 4 somniavit Galba fortunam dicentem stare se ante fores defessam et, nisi ocius reciperetur, cuicumque obnio praedae futuram. Schön ist der Gebrauch von ἐφίζειν, ἐφιζάνειν u. a. W. Mythisch Aesch. Αg. 647 Τύχη δὲ σωτὴρ ναυστολοῦσ ̓ ἐφέζετο. Pind. Nem. 8, 2 Ὥρα πότνια, κάρυξ Αφροδίτας ἀμβροσιᾶν φιλοτάτων, ἅτε παρθενηΐοις παίδων τ' ἐφίζοισα γλεφάροις. Virg. Αen. 2, 573 Troiae et patriae communis Erinys abdiderat sese atque aris invisa sedebat. Häufig vom Eros, vgl. die Stellen bei Mitscherlich zu Hor. carm. 4, 13, 8, Jacobs ad Philostr. p. 347. Vom Perikles sagte Eupolis 6, 5 (Meineke, fr. com. 2

p. 458) πειθώ τις ἐπεκάθιζεν ἐπὶ τοῖς χείλεσιν, vgl. Cic. Brut. 15, 59 quam deam in Periclis labris scripsit Eupolis sessitavisse. Agathias 39, 2 (Jac. Anth. 4 p. 17) οὐδ ̓ ἔτι σοι κεῖνο τὸ λαρὸν ἔπος ἕζεται ἐν στομάτεσσι. Christod 332 (Jac. Anth. 3 p. 173) ἐπ' ἀπλοκάμῳ δὲ μετώπῳ ἧστο σαοφροσύνη κουροτρόφος, ibid. 336 ἕζετο γὰρ κενεοῖς χάρις ὄμμασιν, ibid. 342 ἐν ἐκείναις αυτογενής, Χαρίτεσσι συνέστιος, ἵζανεν Αιδώς. Athen. 4 p. 133 bei Peerlk. zu Hor. 4, 13, 9 φυγοῦσα γ' οὖν σε καὶ τούς σοι παραπλη σίους ἡ ἀρετὴ, ἡδονῇ παρακάθηται. Bereits Homer hat ὕπνος ἐπὶ βλεφάροις ἐφίζανε Π. 10, 26, auch sagte man ἵμερος ἐφιζάνων ὄμμασι, γέλως ἐφιζάνων τῷ προςώπῳ, vgl. Dissen zu Pind. Nem. 8, 2. Anthol. lat. 3, 212 Ρ. 646 blandos oculos. Illic et Venus et leves Amores atque ipsa in medio sedet Voluptas. Vgl. Shaksp. Haml. (Del. p. 101) see, what a grace is seated on this brow. Aesch. Ag. 948 θάρσος εὐπιθὲς ἕζει φρενὸς φίλον θρόνον cf. Schneidew. Vgl. Shaksp. Romeo 5, 1 (Del. p. 110) my bosom's lord sits lightly in his throne. Man vergleiche ferner Aesch. Prom. 284 πημονὴ προςιζάνει, Αg. 807 δύσφρων γὰρ ἐὸς, καρδίᾳ προςήμενος. Simonid. Amorg. 6, 84 (Bergk p. 505) κείνῃ γὰρ οἴῃ μῶμος οὐ προςιζάνει. Aesch. Suppl. 656 νούσων δ' ἑσμὸς ἀπ' ἀστῶν ἕζοι κρατὸς ἀτερπής. Hor. carm. 3, 1, 40 post equitem sedet atra cura. Shaksp. Rom. 3, 5 (Del. p. 93) Is there no pity sitting in the clouds, that sees into the bottom of my grief? K. Rich. III 5, 3 (Del. p. 127) fortune and victory sit on thy helm. Rich. II 1, 3 (Del. p. 31) woe doth the heavier sit, where it percives it is but faintly borne. Henry V 4, 5 (Del. p. 99) reproache and everlasting shame sit mocking in our plumes. Love's 1. 1. 4, 3 (Del. p. 49) sit thee down, sorrow! Bemerkenswerth Arist. pac. 625 ἡ πόλις γὰρ ὠχριῶσα καν φόβῳ καθημένη. Hier bemerken wir auch die Lahmheit. Shakspere schreibt Gegenständen der Natur und Zeit, sowie abstracten Begriffen Lahmheit zu. Henry VI II, 4, 3 (Del. p. 104) for thereby is England mained and fain to go with a staff. Romeo 1, 2 (Del. p. 26) the heel of limping winter. Much ado 2, 2 (Del. p. 30) the time goes on crutches, till love have all his

rites. Henry V 4 Chor. (Del. p. 78) and chide the cripple, tardy - gaited night, who like a fool and ugly witch, doth limp so tediously away.

Mythisch Homer Il. 9,502 Attai zwλai, Hor. carm. III, 2, 31 raro antecedentem scelestum deseruit pede Poena claudo. Ovid. Tr. 3, 1, 11 clauda carmina. Shaksp. Merch. of Venice 1, 2 (Del. p. 22) such a hare is madness, the youth, to skip o'er the meshes of good counsel, the cripple. Much ado 2, 1 (Del. p. 23) and then comes repentance and with his bad legs falls into the cinque - pace faster and faster. Winter's tale 5, 2 (Del. p. 113) I never heard of such another encounter, which lames report to follow it. Othello 2, 1 (Del. p. 44) o most lame and impotent conclusion! Tempest 4, 1 (Del. p. 64) she will outstrip all praise and make it halt behind her. Winter's tale 1, 2 (Del. p. 30) than art a coward, which hoxes honesty behind restraining from course requir'd.

44. Γυῖον, limb.

1. Von England sagt Shaksp. Rich. III 3, 7 (Del. p. 90): whiles in the mildness of your sleepy thoughts this noble isle doth want her proper limbs, her face defac'd with proper infamy. Von Bergen Rückert Gedichte p. 571: Und selbst die Berge schütteln ihre Glieder in Unmuth, dass sie dazu sind gedungen, euch auszuspei'n die Goldschlack eures Jammers. Vgl. Pind. Ol. 5, 13 iyiyvov äλoos. Glieder und Gestalt werden dem Schatten zugeschrieben in dem Räthsel des Theodectes fr. 18 (Nauck p. 627): vis φύσις οὔθ' ὅσα γαῖα φέρει τροφὸς οὔθ' ὅσα πόντος οὐδὲ βροτοῖσιν ἔχει γυίων αὔξησιν ὁμοίαν, ἀλλ' ἐν μὲν γενέσει πρωτοσπόρῳ ἐστὶ μεγίστη, ἐν δὲ μέσαις ἀκμαῖς μικρά, γηρᾷ δὲ πρὸς αὐτῷ μορφῇ καὶ μεγέθει μείζων πάλιν ἐστὶν ἁπάντων ;

2. Vom Pindar Nem. 7, 4 wird die Hebe dyλaóyvios genannt, vgl. Pind. scol. fr. 2, 10 εὖτ ̓ ἂν ἴδω παίδων νεόγυιον ἐς ἥβαν. Vom Siege Pind. Pyth. 8, 37: Κλειτομάχοιο νίκαν Ἰσθμοί θρασύγυιον.

45. Zμa, zgós, corpus, body, shape, figure.

1. Nicht auffallen kann es, wenn die Wolken bei Aristophanes, welche Jungfrauen sind, von ihrer unsterblichen Gestalt reden, nub. 287 ἀλλ' ἀποσεισάμεναι νέφος ὄμβριον ádavátas idéas. In gezierter Weise nennt Chaeremon fr. 17 (Nauck p. 611) das Wasser den Körper des Flusses: el

δὲ σηκῶν περιβολὰς ἡμείψαμεν ὕδωρ τε, ποταμοῦ σῶμα, διεπεράσομεν. Diesen Ausdruck verspottete wahrscheinlich Eubulus fab. inc. 10 (Meineke, fr. com. 3 p. 266). Bemerkenswerth ist die Stelle bei Virg. Aen. 8, 710, wo Vulcanus auf dem Schilde des Aeneas gebildet hat magno maerentem corpore Nilum pandentemque sinus etc.

Den Broden wird von Antiphanes Omph. 1 (Meineke fr. com. 3 p. 96) ein weisser Leib zugeschrieben: as yàg ἄν τις εὐγενὴς γεγὼς δύναιτ' ἂν ἐξελθεῖν ποτ' ἐκ τῆςδε στέγης, ὁρῶν μὲν ἄρτους λευκοσωμάτους. Hiermit lässt sich vergleichen, dass Prinz Heinrich bei Shaksp. Henry IV II, 2, 2 (Del. p. 40) das Dünnbier ein armes Geschöpf nennt: I do now remember the poor creature, small beer.

Feuer und Eisen werden Geschöpfe genannt zu unbarmherzigen Zwecken ausersehn: Shaksp. K. John 4, 2 (Del. p. 71) fire and iron, creatures of note for mercy - lacking uses. -Von Europa Rückert Gedichte p. 161: Europa's Weltleib hat aus allen Weiten geschwellt die Adern, dass ihr Blutstrom springe in Deutschlands grosses Herz. Geibel, Juniuslieder p. 196: Deutschland, bist du so tief vom Schlaf gebunden, dass diese frechen Zwerge sich getrauen, mit frechem Beil in deinen Leib zu hauen? Vgl. Shaksp. Henry IV II, 3, 1 (Del. p. 60) than you perceive, the body of our kingdom how foul it is; what rank diseases grow, and with what danger, near the heart of it.

2. Von der Zeit sagt Shaksp. Lucrece (Del. p. 98): mischapen Time, copesmate of ugly night. Der Zeit hatte Heraclit ein o@ua zugeschrieben bei Sext Empir. adv. math. 10, 231, vgl. Bergk, Commentat. p. 308. Dieser Anschauung folgend gab Hermippus bei Meineke, fr. com. 2 p. 380 dem Jahre ein σώμα: ὀνομάζειται δ' ἐνιαυτός, ὢν δὲ περιφερὴς

« PreviousContinue »