Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

Hor. carm.

per pauperior redit potestas. Schön sagt Soph. fr. 785 (Nauck), ταχεῖα πειθὼ τῶν κακῶν ὁδοιπορεῖ. Das Glück, die Meinung, der Irrthum, die Sorge, die Furcht werden durch havão Ja, vagari (vagus) und scandere personificirt. Eur. fr. inc. 23 (Wagner p. 440) riyas μèv tàs μάτηy thανωμένας, Soph. OC. 316 ἢ γνώμη πλανᾷ; Ovid. Μet. 4, 502 erroresque vagos. Hor. carm. 2, 16, 21 scandit aeratas vitiosa naves cura. Lucr. 2, 47 metus hominum curaeque sequaces. Vgl. Theocr. 21, 4 tòν vaνoν aiqvídiov Jogvβεῖσιν ἐφιστάμεναι μελεδῶναι, Pind. fr. inc. 136 καματώδεες οἴχονται μέριμναι στηθέων ἔξω, Tibull. 3, 6, 37 turpes discedite curae, Ovid. A. A. 1, 237 cura fugit multo diluiturque mero. Tunc veniunt risus: tunc pauper cornua sumit; tunc dolor et curae rugaque frontis abit. 3, 1, 38 sed Timor et Minae scandunt eodem quo dominus. Göthe, vier Jahrszeiten: Sorge, sie steiget mit dir zu Ross, sie steiget zu Schiffe. Göthe, Alexis und Dora: Wenn die Sorge sich kalt, grässlich gelassen, mir naht. Göthe, die natürliche Tochter p. 302: So folgt mir, streng, die Sorge Schritt vor Schritt. Bemerkenswerth Ar. ran. 882 vĩv pàg ἀγὼν σοφίας ὁ μέγας χωρεῖ πρὸς ἔργον ἤδη. Bei Shaksp. kommen to walk, to go, to come, to run personificirend vor: König Johann 3, 4 (Del. p. 63) grief fills the room up of my absent child, lies in his bed, walks up and down with Romeo 5, 1 (Del. p. 111) o, mischief! thou art swift, to enter in the thoughts of desperate man! Makb. 1, 4 (Del. p. 34) whose care is gone before to bid us welcome. Much ado 1, 1 (Del. p. 12) never came trouble to my house in the likeness of your grace. As you like it 2, 3 (Del. p. 39)' your praise is come too swiftly home before you. Tw.-night 3, 1 (Del. p. 50) foolery, Sir, does walk about the orb, like the sun. Henry VIII 5, 1 (Del. p. 102) affairs, that walk (as, they say, spirits do) at midnight have in them a wilder nature etc. Makb. 4, 1 (Del. p. 95) the flightfy purpose never is o'ertook, unless the deed go with it. K. Lear 4, 7 (Del. p. 121) all my reports go with a modest truth. Cymb. 1, 4 (Del. p. 19) her beauty and her brain go not together. Haml. 3, 2 (Del. p. 79) madness in great ones must not

me.

[ocr errors]

unwatch'd go. Merry wifes 3, 2 (Del. p. 55) my consent goes not that way. Hamlet 4, 5 (Del. p. 119) when sorrows come, they come not single spies, but in battalions. Henry VIII 2, 2 (Del. p. 101) say, his long trouble now is passing out of the world.

K. John 2, 1 (Del. p. 28) and peace ascend to heaven. Henry VI II, 1, 1 pride went before, ambition fallows him, mit Anspielung auf ein Sprichwort Rich. II. 3, 4 (Del. p. 71) my fortune runs against the bias, ib. 3, 4 (Del. p. 55) the signs forerun the death or fall of kings, Makb. 2, 3 (Del. p. 59) the expedition of my violent love out- ran the pauser reason, Rich. II. 3, 4 (Del. p. 72) woe is forerun with woe.

[ocr errors]
[ocr errors]

4. Gegenständen mechanischer Beschaffenheit wird ein Fuss oder eine Bewegung zugeschrieben. Eine wichtige Stelle ist bei Arist. eccl. 730, wo ein Mann die Mehlschwinge anredet mit: Geh her", den Topf mit „, Komm heraus", die „Servante" mit „Steh' hier", die Handmühle mit „Komm heraus" (χώρει σὺ δεῦρο, κιναχύρα καλή, και λῶς, ἡ χύτρα, δεῖρ ̓ ἔξιθι, ἵστω παρ' αυτήν, δεῦρ ̓ ἴ9', ἡ κομμώτρια, σὺ δὲ δεῖρ ̓, ἡ κιθαρωδός, ἔξιθι. Klytämnestra bei Aesch. Ag. 871 nennt den Agamemnon inλῆς στέγης στῦλον ποδήρη, einen fussfesten Pfeiler, vergleiche damit Soph. Αj. 1405 ὑψίβατος τρίπους ἀμφίπυρος. Komisch ist oùs Balartiov Aristoph. fr. 71 D. Der calamus heisst ποὺς βαλαντίου fissipes bei Auson. ep. 7, 47. Rückert, Rodach (Gedichte p. 249) von der Feder: Ihr zwiespaltiger Tritt, glattfeldige Blätter bewandelnd, werde geführt von Dir, selber ein leiser Gesang. Man vergleiche noch die Stellen Aesch. Prom. 468 θαλασσόπλαγκτα λινόπτερα οχήματα, Antiph. Mac. 6, 1 νηὸς ἁλιστρέπτου πλαγκτόν κύτος, Lucill. 122, 5 ἁλιπλανέεσσι výεooι, vgl. Ovid. Tr. 5, 2, 62 profuga puppe, Met. 1, 94 nondum caesa suis peregrinum ut viseret orbem, montibus in liquidas pinus descenderat undas. -- Πλαγκτοῖς ἐν διπλάκεσσι bei Aesch. Pers. 282 erklärt Hermann (Aesch. 2 p. 186) nicht von Schiffen, wie die Lexica, sondern von Gewändern (cf. Pind. Isthm. 5, 47 δέρμα με νῦν περιπλανᾶται θηρός). Eur. Ion. 1491 hat xɛgnidos eμãs hávovs, bei Arist. pac. 1278 schweifen die Kuchen umher, ὡς οὐχὶ πᾶσαν ἡμέραν πλακοῦ

per pauperior redit potestas. Schön sagt Soph. fr. 785 (Nauck), ταχεῖα πειθὼ τῶν κακῶν ὁδοιπορεῖ. Das Glück, die Meinung, der Irrthum, die Sorge, die Furcht werden durch iavão 9a, vagari (vagus) und scandere personificirt. Eur. fr. inc. 23 (Wagner p. 440) tiyas μèv tàs μátry ahaνωμένας, Soph. OC. 316 ἢ γνώμη πλανᾷ; Ovid. Met. 4, 502 erroresque vagos. Hor. carm. 2, 16, 21 scandit aeratas vitiosa naves cura. Lucr. 2, 47 metus hominum curaeque sequaces. Vgl. Theocr. 21, 4 tòv Evov aiquidior Doorβεῖσιν ἐφιστάμεναι μελεδῶναι, Pind. fr. inc. 136 καμα τώδεες οἴχονται μέριμναι στηθέων ἔξω, Tibull. 3, 6, 37 turpes discedite curae, Ovid. A. A. 1, 237 cura fugit multo diluiturque mero. Tunc veniunt risus: tunc pauper cornua sumit; tunc dolor et curae rugaque frontis abit. Hor. carm. 3, 1, 38 sed Timor et Minae scandunt eodem quo dominus. Göthe, vier Jahrszeiten: Sorge, sie steiget mit dir zu Ross, sie steiget zu Schiffe. Göthe, Alexis und Dora: Wenn die Sorge sich kalt, grässlich gelassen, mir naht. Göthe, die natürliche Tochter p. 302: So folgt mir, streng, die Sorge Schritt vor Schritt. Bemerkenswerth Ar. ran. 882 vĩv pàg ἀγὼν σοφίας ὁ μέγας χωρεῖ πρὸς ἔργον ἤδη. Bei Shaksp. kommen to walk, to go, to come, to run personificirend vor: König Johann 3, 4 (Del. p. 63) grief fills the room up of my absent child, lies in his bed, walks up and down with Romeo 5, 1 (Del. p. 111) o, mischief! thou art swift, to enter in the thoughts of desperate man! Makb. 1, 4 (Del. p. 34) whose care is gone before to bid us welcome. Much ado 1, 1 (Del. p. 12) never came trouble to my house in the likeness of your grace. As you like it 2, 3 (Del. p. 39) your praise is come too swiftly home before you. Tw.-night 3, 1 (Del. p. 50) foolery, Sir, does walk about the orb, like the sun. Henry VIII 5, 1 (Del. p. 102) affairs, that walk (as, they say, spirits do) at midnight have in them a wilder nature etc. Makb. 4, 1 (Del. p. 95) the flightfy purpose never is o'ertook, unless the deed go with it. K. Lear 4, 7 (Del. p. 121) all my reports go with a modest truth. Cymb. 1, 4 (Del. p. 19) her beauty and her brain go not together. Haml. 3, 2 (Del. p. 79) madness in great ones must not

me.

unwatch'd go. Merry wifes 3, 2 (Del. p. 55) my consent goes not that way. Hamlet 4, 5 (Del. p. 119) when sorrows come, they come not single spies, but in battalions. Henry VIII 2, 2 (Del. p. 101) say, his long trouble now is passing out of the world. K. John 2, 1 (Del. p. 28) and peace ascend to heaven. Henry VI II, 1, 1 pride went before, ambition fallows him, mit Anspielung auf ein Sprichwort Rich. II. 3, 4 (Del. p. 71) my fortune runs against the bias, ib. 3, 4 (Del. p. 55) the signs forerun the death or fall of kings, Makb. 2, 3 (Del. p. 59) the expedition of my violent. love out- ran the pauser reason, Rich. II. 3, 4 (Del. p. 72) woe is forerun with woe.

[ocr errors]
[ocr errors]

4. Gegenständen mechanischer Beschaffenheit wird ein Fuss oder eine Bewegung zugeschrieben. Eine wichtige Stelle ist bei Arist. eccl. 730, wo ein Mann die Mehlschwinge anredet mit:,, Geh her", den Topf mit „, Komm heraus", die,, Servante" mit Steh' hier", die Handmühle mit Komm heraus" (χώρει σὺ δεῦρο, κιναχύρα καλή, και λῶς, - ἡ χύτρα, δεῖρ ̓ ἔξιθι, ἵστω παρ' αὐτήν, δεῖρ ̓ ἴ9', ἡ κομμώτρια, σὺ δὲ δεῖρ ̓, ἡ κιθαρωδός, έξιθι. Klytämnestra bei Aesch. Ag. 871 nennt den Agamemnon inλῆς στέγης στῦλον ποδήρη, einen fussfesten Pfeiler, vergleiche damit Soph. Αj. 1405 ὑψίβατος τρίπους ἀμφίπυρος. Komisch ist nous Balartiov Aristoph. fr. 71 D. Der calamus heisst fissipes bei Auson. ep. 7, 47. Rückert, Rodach (Gedichte p. 249) von der Feder: Ihr zwiespaltiger Tritt, glattfeldige Blätter bewandelnd, werde geführt von Dir, selber ein leiser Gesang. Man vergleiche noch die Stellen Aesch. Prom. 468 θαλασσόπλαγκτα λινόπτερα σχήματα, Antiph. Mac. 6, 1 νηὸς ἁλιστρέπτου πλαγκτόν κύτος, Lucill. 122, 5 αλιπλανέεσσι výɛoo, vgl. Ovid. Tr. 5, 2, 62 profuga puppe, Met. 1, 94 nondum caesa suis peregrinum ut viseret orbem, montibus in liquidas pinus descenderat undas. -- Πλαγκτοῖς ἐν διπλάκεσσι bei Aesch. Pers. 282 erklärt Hermann (Aesch. 2 p. 186) nicht von Schiffen, wie die Lexica, sondern von Gewändern (cf. Pind. Isthm. 5, 47 δέρμα με νῦν περιπλανᾶται θηρός). Eur. Ion. 1491 hat nɛonidos μãs hávovs, bei Arist. pac. 1278 schweifen die Kuchen umher, ὡς οὐχὶ πᾶσαν ἡμέραν πλακοῦ

σιν ἔστιν ἐντυχεῖν πλανωμένοις ἐρήμοις. Von den Füssern sagt Arist. pac. 596 καὶ πίθος πληγεὶς ὑπ ̓ ὀργῆς ἀντελάκτισεν πίθῳ. Von der Spindel: Antip. Sid. 18, 4 (Jac. Anth. 2 p. 12) κλωστῆρα στρεπτᾶς εὔδρομον ἁρπεδόνας. Von der Tibia: Meleag. 64, 2 καὶ κώμων σύμπλανον ὀργάνιον. Vom Schilde: Archiloch. 3, 2 (Jac. Anth. 1 p. 41) ἀσπὶς ἐκείνη ἐῤῥέτω. Witzig Arist. eccl. 507 ἐμβὰς ἐκποδὼν ἔτω, abmarschirt, ihr Stiefel“.

Es ist offenbar, dass in vielen der angeführten Beispiele die Personification verblasst oder erstorben ist; aber bemerkenswerth ist die Neigung der Dichter, ja der Sprache überhaupt, ein Verbum, welches eine Bewegung, ein Kommen, Gehen u. s. w.bedeutet, mit einem sachlichen Subjecte, namentlich mit einem Abstractum als Prädikat zu verbinden. Diese Neigung tritt in unzähligen Beispielen hervor. Homer gebraucht die Verba ἵκειν, ἱκάνειν, οἴχεσθαι, βαίνειν, ἀναβαίνειν, ἀμφιβαίνειν, ἰέναι, δύεσθαι, σπέρχειν, ἀνατρέχειν, ἔρχεσθαι, ἀμφέρχεσθαι, ἀνέρχεσθαι, ἐπέρχεσθαι, μετανίσ σεσθαι, und verbindet sie als Pradikate mit den Subjecten Ζέφυρος, ἄελλα, νεφέλη, αἴγλη, πέτρη, έρνος, οἶνος, ὕπνος, ὄνειρος, ἔτος, ἦμαρ, ὡραι, ἕσπερος, νύξ, γάμος, νοῦσος, ποθή, τρόμος, πένθος, ἄχος, ὀδύνη, χόλος, πό- νος, κάματος, κακόν, χρειώ, λύσσα, θέσφατα, κλέος, φάτις, αυτή, ζωή, συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια, κῆλα u. a. Vgl. Hom. Od. 13, 172 παλαίφατα θέσφατ ἱκάνει. Soph. ΟΤ. 711 χρησμὸς γὰρ ἦλθε Λαΐῳ, Eur. Suppl. 133 Φοίβου με ὑπῆλθε δυστόπαστ ̓ αἰνίγματα. Die dramatischen Dichter brauchen, so εἰς έρχεσθαι, ὑπέρχεσθαι, εἰςιέναι, προςήκειν, δύεσθαι und verbinden mit diesen Verben die Subjecte οἶκτος, ἄλγος, ἀθυμία, δεῖμα, φόβος, ὀδύνα, πόθος, θαῦμα, χρεία, λύσσα u. a. Ueberaus gebräuchlich ist bei den Dramatikern und Lyrikern ἕρπειν, ὑφέρπειν verbunden mit τρόμος, χαρά (Schneidewin. zu Aesch. Αg. 255), φθόνος, μῆνις, κότος, ψεῦδος, πλοῦτος, ἀρετά, εὐγένεια, χάρις, πόλεμος, ἔρις, λοιγός, νόσος, ἔργον u. a.; von besonderem Interesse sind die Pindarischen Stellen Isthm. 3, 58 (Dissen) und dithyr. fr. 5 (Dissen. p. 226) πρὶν μὲν εἶρπε σχοινοτένειά τ' ἀοιδὰ διθυράμβων etc., Aleman fr. 11, 3 (Bergk p. 541) ἕρπει γὰρ ἄντα τῷ σιδάρῳ τὸ καλῶς κιθαρίσδεν,

« PreviousContinue »