Plurimum enim intererit, quibus artibus et quibus hunc tu moribus instituas. Serpente ciconia pullos 75 80 85 86-95.-Cretonius wastes his substance in building numerous villas; his son ruins himself with building still more costly ones. Aedificator erat Cretonius et modo curvo litore Caietae, summa nunc Tiburis arce, nunc Praenestinis in montibus alta parabat culmina villarum, Graecis longeque petitis marmoribus, vincens Fortunae atque Herculis aedem, 90 ut spado vincebat Capitolia nostra Posides. Dum sic ergo habitat Cretonius, imminuit rem, fregit opes, nec parva tamen mensura relictae partis erat: totam hanc turbavit filius amens, dum meliore novas attollit marmore villas. 96-106. 95 Another man leans to the superstitions of the Jews; his son becomes a proselyte, and despises all laws but those of Moses. Quidam sortiti metuentem sabbata patrem, 83 levaret P. levabits. 86 Cetronius, p. w. nil praeter nubes et caeli numen adorant, 107-122.-The only fault which must actually be taught to the young is avarice; and it is a lesson which fathers teach only too readily. Adde quod hunc, de Sponte tamen iuvenes imitantur cetera: solam inviti quoque avaritiam exercere iubentur. Fallit enim vitium specie virtutis et umbra, cum sit triste habitu vultuque et veste severum, nec dubie tamquam frugi laudetur avarus, tamquam parcus homo, et rerum tutela suarum certa magis, quam si fortunas servet easdem Hesperidum serpens aut Ponticus. quo loquor, egregium populus putat adquirendi artificem quippe his crescunt patrimonia fabris, sed crescunt quocunque modo maioraque fiunt incude adsidua semperque ardente camino. Et pater ergo animi felices credit avaros, qui miratur opes, qui nulla exempla beati pauperis esse putat: iuvenes hortatur, ut illa ire via peragant, et eidem incumbere sectae. 115 120 123-137.—First, petty acts of meanness and stinginess are taught; stinting slaves, putting by stale provisions. Sunt quaedam vitiorum elementa: his protinus illos imbuit et cogit minimas ediscere sordes; mox adquirendi docet insatiabile votum. Servorum ventres modio castigat iniquo, 125 130 ipse quoque esuriens: neque enim omnia sustinet umquam mucida caerulei panis consumere frusta, hesternum solitus medio servare minutal Septembri, nec non differre in tempora cenae alterius conchem aestivam cum parte lacerti signatam, vel dimidio putrique siluro, filaque sectivi numerata includere porri. Invitatus ad haec aliquis de ponte negabit. Sed quo divitias haec per tormenta coactas, 135 cum furor haud dubius, cum sit manifesta phrenesis, ut locuples moriaris, egentis vivere fato? 138-155. Then villa is added to villa, field to field; or if the owners will not sell, you let your oxen into their crops. Interea pleno cum turget sacculus ore, crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit ; 140 145 iumenta ad virides huius mittentur aristas; nec prius inde domum, quam tota novalia saevos in ventres abeant, ut credas falcibus actum. Dicere vix possis, quam multi talia plorent, et quot venales iniuria fecerit agros. Sed qui sermones! quam foedae buccina famae.— 150 Quid nocet haec ?" inquit. "Tunicam mihi malo lupini, quam si me toto laudet vicinia pago, exigui ruris paucissima farra secantem." 155 156-160.-You may own as much land as all Rome had under Tatius, but will that exempt you from old age or death? Scilicet et morbis et debilitate carebis, et luctum et curam effugies, et tempora vitae quantum sub Tatio populus Romanus arabat. 160 161-171.-Two jugera were given to our veteran soldiers, and on this they supported their whole families. Mox etiam fractis aetate ac Punica passis proelia, vel Pyrrhum immanem, gladiosque Molossos, 165 170 172-178. Now it would not be enough for a garden. Avarice is the most prolific source of crime. Nunc modus hic agri nostro non sufficit horto. Inde fere scelerum causae; nec plura venena miscuit, aut ferro grassatur saepius ullum humanae mentis vitium, quam saeva cupido immodici census: nam dives qui fieri vult, et cito vult fieri. Sed quae reverentia legum, quis metus aut pudor est umquam properantis avari? 175 179-188.-Listen rather to the advice of the Sabellian parent to his sons. "Vivite contenti casulis et collibus istis, o pueri!" Marsus dicebat et Hernicus olim ad scelus atque nefas, quaecunque est, purpura ducit." 180 185 189-207.-In these days fathers urge their sons to put money in their purse; as lawyers, as centurions, as leather-sellers, or in any other unsavoury trade. Haec illi veteres praecepta minoribus: at nunc post finem autumni media de nocte supinum clamosus iuvenem pater excitat: "Accipe ceras, scribe, puer, vigila, causas age, perlege rubras maiorum leges; aut vitem posce libello, sed caput intactum buxo naresque pilosas 190 |