Page images
PDF
EPUB

sententia dixisse, ut templum divo Neroni quam maturrime publica pecunia poneretur. quod quidem ille decernebat tamquam mortale fastigium egresso et venerationem hominum merito, sed ipse prohibuit, ne interpretatione quorundam ad omen dirum sui exitus verteretur: nam deum honor principi non ante habetur quam 15 agere inter homines desierit.

[blocks in formation]

1

Sechszehntes Buch.

Inhalt.

Das Jahr 65 n. Chr. Nero lässt sich durch einen Schatzgräber aus Africa täuschen (1-3) und tritt an seinem Regierungsjubiläum als Sänger und Citherspieler auf. Vespasian zeigt keinen Geschmack für diese Kunstleistungen 4-5. Poppaea stirbt. C. Cassius wird verbannt, L. Silanus in Apulien getödtet 6-9. L. Vetus nebst Tochter und Schwiegermutter werden zum Selbstmord gezwungen 10-12. Stürme und Seuchen. Nero unterstützt die Bewohner der abgebrannten Stadt Lyon 13.

Das Jahr 66 n. Chr.

Schandthaten des Kaisers unter Mitwirkung des Tigellinus und Helius. Antejus und Ostorius Scapula werden verleumdet und sofort verurtheilt; jener schneidet sich die Adern auf, dieser ersticht sich 14-15. Tacitus entschuldigt sich wegen der Erzählung solcher Mordscenen 16. Tod des Mela, Cerialis, Petronius und Crispinus 17. Näheres über Petronius 18-19. Silia wird verbannt, Minucius Thermus ermordet 20. Anklage und Process des Paetus Thrasea und Barea Soranus. Verurtheilung derselben. Helvidius und Paconius werden verbannt. Belohnung der Delatoren. Tod des Thrasea 21-35.

Inlusit dehinc Neroni fortuna per vanitatem ipsius et promissa Caeselli Bassi, qui origine Poenus, mente turbida, nocturnae quietis imaginem ad spem haud dubiae rei traxit, vectusque Romam, principis aditum emercatus, expromit repertum in agro suo specum 5 altitudine inmensa, quo magna vis auri contineretur, non in formam pecuniae, sed rudi et antiquo pondere. lateres quippe praegraves iacere, adstantibus parte alia columnis; quae per tantum aevi oc

1. 1. vanitatem,,Leichtgläubigkeit".

2. turbida = male sana,,verworren".

3. trahere ad spem, wie 15, 74 ad auspicium.

4. emercari kommt erst in den Annalen vor; s. zu 12, 14.

5. in formam auch 13, 41 aliaque in eandem formam decernuntur. 15, 24.

--

7. occulta scil. esse. Der folgende Dativ augendis bonis drückt den Zweck aus: man habe den Schatz verborgen gehalten, um das Vorhandene noch zu vermehren.

[ocr errors]

CORNELII TACITI ANNALIUM LIBER XVI. CAP. 1–3. 211

culta augendis praesentibus bonis. ceterum, ut coniectura demonstrat, Dido Phoenissam Tyro profugam condita Carthagine illas opes abdidisse, ne novus populus nimia pecunia lasciviret, aut reges Nu- 10 midarum, et alias infensi, cupidine auri ad bellum accenderentur.

Igitur Nero, non auctoris, non ipsius negotii fide satis spectata 2 nec missis per quos nosceret an vera adferrentur, auget ultro rumorem mittitque qui velut paratam praedam adveherent. dantur triremes et delectum remigium iuvandae festinationi. nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama tulere. ac 5 forte quinquennale ludicrum secundo lustro celebrabatur, ab oratoribusque praecipua materia in laudem principis adsumpta est. non enim solitas tantum fruges nec confusum metallis aurum gigni, sed nova ubertate provenire terram et obvias opes deferre deos, quaeque alia summa facundia nec minore adulatione servilia finge- 10 bant, securi de facilitate credentis.

Gliscebat interim luxuria spe inani, consumebanturque veteres 3 opes quasi oblatis quas multos per annos prodigeret. quin et inde iam largiebatur; et divitiarum exspectatio inter causas paupertatis publicae erat. nam Bassus, effosso agro suo latisque circum arvis, dum hunc vel illum locum promissi specus adseverat, sequunturque 5 non modo milites sed populus agrestium efficiendo operi adsumptus, tandem posita vaecordia, non falsa antea somnia sua seque tunc

8. ut coni. ctt.,,wie er vermuthungsweise äussert".

[ocr errors]

2. 3. velut ctt. Nero bildet sich ein, man brauche nur zuzugreifen. 5. tulere sie besprachen“ eigentlich: sie trugen das Gerücht mit sich herum; s. zu 15, 46 vetera mala rumoribus ferente populo.

6. Ueber das quinquennale ludicrum, das fünfjährige Regierungsjubiläum, welches zuerst im J. 60 gefeiert war, s. zu 14, 20.

8. confusum,,vermischt, also unrein". Davon kann nun das folgende metallis als Dativ abhängen, also ,,mit Mineralien" anderer Art, denn metallum ist jedes Fossil; oder es bedeutet,,in den Bergwerken" nach §. 35 der Einl. Dabei ist noch möglich, dass in zwischen m und m vor metallis ausgefallen oder auch absichtlich ausgelassen ist, weil der Schreiber den Dativ statuiren wollte. Statt gigni wird sonst in Bezug auf unorganische Stoffe nasci gesagt, wie Caes. b. g. 5, 12 nascitur ibi plumbum album. Auch jetzt noch

[ocr errors]

schreiben Unwissende den Mineralien ein Wachsthum zu.

9. provenire,,gedeihen“, in diesem Sinne άл. elo.; sonst nur von den Früchten, die hervorgebracht werden, wie schon Caes. b. g. 5, 24 frumentum angustius provenerat, und oft bei Columella und dem älteren Plinius. Mit persönlichem Subjecte bei Plautus: recte provenisti, proveni nequiter; Terenz: processisti hodie pulchre.

11. facilitas ist die Bereitwilligkeit, Zugänglichkeit des Nero, der solche Uebertreibungen gläubig hinnimmt.

3. 3. et divitiarum,,und so war denn" ctt.

4. circum steht für ein Attribut, wie 4, 56 dites circum terras. Häufiger bei Livius,

5. Hinter specus ist locum esse zu ergänzen.

6. adsumere mit dem Dativ des Gerundivums auch Plin. 35, 57 poliendis vestibus. Eben so insumere ann. 2, 53. 3, 1.

primum elusum admirans, pudorem et metum morte voluntaria effugit. quidam vinctum ac mox dimissum tradidere ademptis bonis in locum regiae gazae.

4 Interea senatus, propinquo iam lustrali certamine, ut dedecus averteret, offert imperatori victoriam cantus adicitque facundiae coronam, qua ludicra deformitas velaretur. sed Nero nihil ambitu nec potestate senatus opus esse dictitans, se aequum adversum 5 aemulos et religione iudicum meritam laudem adsecuturum, primo carmen in scaena recitat; mox flagitante vulgo ut omnia studia sua publicaret (haec enim verba dixere) ingreditur theatrum, cunctis citharae legibus obtemperans, ne fessus resideret, ne sudorem nisi ea quam indutui gerebat veste detergeret, ut nulla oris aut narium 10 excrementa viserentur. postremo flexus genu et coetum illum manu veneratus sententias iudicum opperiebatur ficto pavore. et plebs quidem urbis, histrionum quoque gestus iuvare solita, personabat certis modis plausuque composito. crederes laetari, ac fortasse laetabantur per incuriam publici flagitii.

5 Sed qui remotis e municipiis severaque adhuc et antiqui moris retinente Italia, quique per longinquas provincias lascivia inexperti officio legationum aut privata utilitate advenerant, neque aspectum illum tolerare neque labori inhonesto sufficere, cum manibus ne5 sciis fatiscerent, turbarent gnaros ac saepe a militibus verberarentur, qui per cuneos stabant, ne quod temporis momentum inpari cla

8. admirans (im Mediceus ammirans) d. h. er sprach seine Verwunderung aus; ob aufrichtig oder geheuchelt, wird nicht gesagt. Dafür affirmans zu schreiben, weil admirans zu posita vaecordia (nachdem er seinem wahnwitzigen Treiben ein Ende gemacht) nicht passe, ist unnöthig.

4. 1. lustrali. Es ist das in cp. 2 erwähnte fünfjährige Jubiläum, welchem die Schatzgräberei voraufgegangen war.

2. averteret. Man sichert ihm den Siegerkranz im Voraus zu, um ihn vom öffentlichen Auftreten zurückzuhalten. Dagegen empört sich sein Künstlerstolz.

3. ambitus ist hier die Fürsprache des Senates bei den Preisrichtern. Vgl. 13, 52.

4. aequus bedeutet,,billig, gerecht" gegen die Mitbewerber, sich der kaiserlichen Prärogative begebend.

8. legibus, den gebräuchlichen

[blocks in formation]

13. composito,,verabredet".

5. 1. antiqui moris retinente. Eben so regiert retinens den Genetiv 2, 38 avitae nobilitatis. 5, 11 modestiae. 6, 42 conditoris, und schon bei Cic. p. Planc. 23 equestris iuris. ad Qu. fr. 1, 2, 3 §. 11 sui iuris dignitatisque.

2. inexpertus,,unerfahren" mit dem Ablativ nur hier und hist. 1,8 bellis. Das Wort ist dichterisch und nachklassisch.

5. fatiscere, poetisch und im silbernen Latein, auch 3, 38. 6, 7. 14, 24.

more aut silentio segni praeteriret. constitit plerosque equitum, dum per angustias aditus et ingruentem multitudinem enituntur, obtritos, et alios, dum diem noctemque sedilibus continuant, morbo exitiabili correptos. quippe gravior inerat metus, si spectaculo de- 10 fuissent, multis palam et pluribus occultis, ut nomina ac vultus, alacritatem tristitiamque coeuntium scrutarentur. unde tenuioribus statim inrogata supplicia, adversum inlustres dissimulatum ad praesens et mox redditum odium. ferebantque Vespasianum, tamquam somno coniveret, a Phoebo liberto increpitum aegreque meliorum 15 precibus obtectum, mox inminentem perniciem maiore fato effugisse.

Post finem ludicri Poppaea mortem obiit, fortuita mariti ira- 6 cundia, a quo gravida ictu calcis adflicta est. neque enim venenum crediderim, quamvis quidam scriptores tradant, odio magis quam ex fide: quippe liberorum cupiens et amori uxoris obnoxius erat. corpus non igni abolitum, ut Romanus mos, sed regum externorum 5 consuetudine differtum odoribus conditur tumuloque Iuliorum infertur. ductae tamen publicae exsequiae, laudavitque ipse apud rostra formam eius et quod divinae infantis parens fuisset aliaque fortunae munera pro virtutibus.

Mortem Poppaeae ut palam tristem, ita recordantibus laetan: 7 ob inpudicitiam eius saevitiamque, nova insuper invidia Nero com

[blocks in formation]

11. Das Adverb palam ist mit einem Nomen coordinirt, wie 12, 13 palam per occulta. 1, 49 palamin occulto, und öfter.

[ocr errors]

14. redditum wieder hervorgeholt, hervorbrechend", in diesem Sinne άn. εio. Dafür steht referre 1, 26. 4, 4. Vespasian wird zuerst 3, 55 erwähnt: praecipuus adstricti moris auctor. Er kommt sonst in den Annalen nicht vor. Unter Caligula spielte er die Rolle eines Schmeichlers gegen den Kaiser, unter Claudius war er legatus legionis in Germanien und zeichnete sich in Britannien aus. Als Begleiter des Nero auf der griechischen Kunstreise fällt er in Ungnade, cum cantante eo aut discederet saepius aut

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]
« PreviousContinue »