ТАСІТІ

OPERA

EX RECENSIONE

IO. AUGUSTI ERNESTI

DENUO CURAVIT

J. J. OBERLINUS.

CUM NOTIS SELECTIS.

TOM: III.

BOSTONIAE: WELLS ET LILLY.

MDCCCXVII.

C. CORNELII TACITVS

DE

SITV, MORIBVS ET POPVLIS

GERMANIAE.

BREVIARIVM LIBRI.

Cap. 1. Germaniae situs, 2. incolae indigenae. auctores gentis. nominis origo. Hercules. 3. barritus. ara Vlixis. 4. Germani, gens sincera. habitus corporum. 5. Terrae natura. non aurum, non argentum, nec aestimatum. 6. Germanorum arma, equitatus, peditatus, ordo militiae: 7. Reges, Duces, Sacerdotes: 8. feminarum virtus et veneratio. Veleda. Aurinia. 9. Dii, sacra, simulacra nulla. 10. Auspicia, sortes. ex equis, e captivo praesagia. 11. Consultationes publicae et conventus. 12. Adcusationes, poenae, ius redditum. 13. Scuto frameaque ornati iuvenes, Principum comites. eorum virtus et fama. 14. Gentis bellica studia. 15. In pace, venatio, otium. Collata Principibus munera. Vrbes nullae. vici, domus, specus suffugium hiemi et receptaculum frugibus. 17. Vestitus hominum, feminarum. 18. Matrimonia severa. Dos a marito oblata. 19. Pudicitia. Adulterii poena. Monogamia. Liberorum numerus non finitus. 20. Liberorum educatio. Successionis leges. 21. Patris, propinqui, amicitiae, inimicitiaeque susceptae. homicidii pretium. Hospitalitas.

22. Lotio, victus, ebriorum rixae. consultatio in conviviis. 23. Potus, cibus. 24. Spectacula, aleae furor. 25. Servi, libertini. 26. Fenus ignotum. Agricultura. Anni tempora. 27. Funera, sepulcra, luctus. 28. Singularum gentium instituta. Galli, olim valida gens, in Germaniam transgressi, Helvetii, Boii. Aravisci, Osi, incertum genus. Germanicae originis populi Treveri, Nervii, Vangiones, Triboci, Nemetes, Vbii. 29. Batavi, Cattorum proles. Mattiaci. Decumates agri. 30. 31. Cattorum regio, habitus, disciplina militaris; vota, virtutis incentiva. 32. Vsipii, Tencteri, equitatu praestantes. 33. Bructerorum sedes, a Chamavis et Angrivariis occupatae. 34. Dulgibini. Chasvari. Frisii. 35. Chauci, pacis studio, iustitia et virtute nobiles. 36. Cherusci et Fosi, a Cattis victi. 37. Cimbrorum parva civitas, gloria ingens. Romanorum clades. Germani triumphati magis quam victi. 38. Suevorum numerus, mores. 39. Semnonum religio, victimae humanae. 40. Longobardi. Reudigni. Aviones. Angli. Varini. Eudoses. Suardones. Nui

thones. Herthae cultus communis. 41. Hermunduri. 42. Narisci. Marcomanni. Quadi. 43. Marsigni. Gothini. Osi. Burii. Lygiorum civitates, Arii, Helvecones, Manimi, Elysii, Naharvali; horum numen Alcis. Gothones. Rugii. Lemovii. 44. Suiones, classibus valentes. 45. Mare pigrum. Aestyi, Matris Deum cultores, succinum legunt. Sitonibus femina imperat. 46. Peucini, Venedi, Fenni, Germani an Sarmatae? Eorum feritas, paupertas. Hominum monstra, Hellusii, Oxiones.

1 GERMANIA omnis a Gallis Raetisque et Pannoniis Rheno et Danubio fluminibus, a Sarmatis Dacis

Germania] Hic Libellus, meditandus potius quam legendus, plus curae atque diligentiae meretur, quod in eo juris nostri politici fontes

Cete

que mutuo metu aut montibus, separatur. ra Oceanus ambit, latos sinus et immensa spatia complectens, nuper cognitis quibusdam gentibus ac Regibus, quos bellum aperuit. Rhenus, Raeticarum Alpium inaccesso ac praecipiti vertice ortus, modico flexu in Occidentem versus, septen

lateant. Vere enim Montesquius, De Legibus XXX, 19. In legem ⚫ nostram politicam altius penetrare non licet, nisi populorum Ger'manicorum et Leges et Mores exacte perscrutati simus.' Brevis quidem est libelius, sed alto Taciti ingenio et immensa rerum copia plenus, quem paucis, sed egregie, laudavit idem Montesquius celeberrimus, loc. cit. cap. 2. Tacitus reliquit tractatum de moribus

'Germanorum: tractatus hic est brevis, sed TACITI est opus, qui omnia in breve reducere potuit, quia omnia perexplorata habuit.' Ordinem scriptionis si sequimur, ante Historias et Annales sibi locum vindicet hic libellus. Scriptus enim est Traiano secundum Consule, id est Nerva adhuc vivo. Ipse ostendit c. 87. Caecilio Metello ac Papirio Carbone coss. Ex quo si ad alterum Traiani Consulatum computemus, ducenti fere et decem anni colliguntur. At Historiae coeptae Nerva iam mortuo et inter Divos, ut docui. Lips.

Germania omnis] Germania, de qua nunc agitur, est Transrhenana. Ad occasum Rheno, ad Meridiem Danubio, ad Orientem Vistula, Sarmatia Daciaque, ad Septemtrionem Oceano, terminatur. Occidentem versus praetenduntur Galli, versus Meridiem Raeti et Pannonii, versus Orientem Sarmatae et Daci: cetera versus Septemtrionem ambit Oceanus, latos sinus, Bothnicum et Finlandicum (ware Balticum seu Suevicum) complectens.

Gallis]

Gallia Belgica, quae superiorem inferioremque Germaniam cis Rhenum continebat.

Rretisque] Male vulgo Raetiis. Haec de populis, non de regionibus sunt intelligenda. Raeti latissime patebant, easque regiones occupabant, quas nunc dicimus, le pays des Grisons, Suabiae et Bavariae partem.

Aut montibus] Montibus Sarmaticis, nunc Hungariae montes; et ubi non erant montes, mutuo metu bellicosorum populorum.

Immensa spatial Incomperta Romanis hac terrarum parte, Scandinaviam, (Sweden et Norway,) Eningiam, (Finland) insulas esse falso existimabant. Vide cap. 44.

Nuper cognitis] Domitiani imperio, opinor. cui bella cum Cattis, Suevis, Sarmatis, et ea occasione illustratae magis vicinae gentes. Lips. Colerus potius de Drusi Germ. bellis accipit, testibus Strabone 1. 7. p. 291. Plinio 2, 67. Suetonio Claud. 1. Egregie rem illustrat monumentum Plautii Silvani Aeliani apud Grut. p. 453.

In Occidentem versus] Pleonasmus elegans; Ciceroni aliisque observatus. V. Clav. Cic. in versus. Adde Manut. ad Cic. Ep. 8,