Page images
PDF
EPUB

pulum edicto increpuit; atque omne iter, quo damnati ad poenam ducebantur, militaribus praesidiis sepsit. Censuerat Cingonius Varro, ut liberti quoque, qui sub eodem tecto fuissent, Italia deportarentur. Id a Principe prohibitum est, ne mos antiquus, quem misericordia non minuerat, per saevitiam intenderetur.

46. Damnatus iisdem Consulibus Tarquitius Priscus repetundarum, Bithynis interrogantibus, magno Patrum gaudio, qui accusatum ab eo Statilium Taurum, Proconsulem ipsius, meminerant. Census per Gallias a Q. Volusio, et Sex. Africano, Trebellioque Maximo acti sunt, aemulis inter se per nobilitatem Volusio atque Africano: Trebellium dum uterque dedignatur, supra tulere.

47. Eo anno mortem obiit Memmius Regulus, auctoritate, constantia, fama, in quantum praeumbrante Imperatoris fastigio datur, clarus: adeo ut Nero, aeger valetudine, et adulantibus circum, qui finem imperio adesse dicebant, si quid fato pateretur; responderit, habere subsidium Rempublicam. Rogantibus dehinc, in quo potissimum? addiderit, in Memmio Regulo. Vixit tamen post haec Regulus, quiete defensus; et quia nova generis claritudine, neque invidiosis opibus erat. Gymnasium eo anno dedicatum a Nerone, praebitumqe oleum Equiti ac Senatui, Graeca facilitate.

48. P. Mario, L. Asinio Consulibus, Antistius Praetor, quem in Tribunatu plebis licenter egisse memoravi, probrosa adversus Princi

il popolo : ed ogni via, per cui traevansi i condannati al supplizio, di guardie rassicurò. Avea Cingonio proposto, ch' anche i liberti, raccolti sotto il medesimo tetto, d'Italia si discacciassero. Fu ciò vietato dal Principe, perchè l' antico costume, cui non potè la compassione ammollire, non s'inasprisse per crudelta.

46. Fu condannato sotto gli stessi Consoli Tarquizio Prisco, accusato di rapacità da' Bitinj, con gioja somma de' Padri, che ricordavano da lui accusato Statilio Tauro suo Proconsolo. Da Quinto Volusio e Sestio Affricano e Trebellio Massimo si catastaron le Gallie, rivaleggiando fra loro per nobiltà Volusio e Affricano: mentre disprezzan ambo Trebellio, sopra di sè lo innalzarono.

47. Morì nell'anno medesimo Memmio Regolo, d'autorità, costanza, fama, quanto si può sotto l'ombra della imperial grandezza, cospicuo; talchè Nerone, infermatosi, e cinto d' adulatori, che rovinato, dicean, l'imperio, se il fato mai lo rapisse; rispose, v'ha chi può reggere la repubblica; e interrogato chi mai? ei replicò; Memmio Regolo. Visse pur Regolo dopo ciò, difeso da un ozio quieto; e perchè aveva nobiltà nuova, e non ricchezze invidiabili. Si dedicò quell'anno da Nerone il Ginnasio, e si diè l'oglio a' cavalieri e al Senato con greca dissolutezza.

48. Consoli P. Mario e L. Asinio, Antistio Pretore, il qual dissi che il tribunato plebeo licenziosamente trattò, compose versi obbrobriosi contro Annali Tom. III.

9

pem carmina factitavit, vulgavitque celebri convivio, dum apud Ostorium Scapulam epulatur. Exin a Cossutiano Capitone, qui nuper Senatorium Ordinem, precibus Tigellini, soceri sui, receperat, majestatis delatus est. Tum primum revocata ea lex: credebaturque haud perinde exitium Antistio, quam Imperatori gloria quaesita, ut condemnatus a Senatu, intercessione tribunicia morti eximeretur. Et cum Ostorius, nihil audivisse, pro testimonio dixisset, adversis testibus creditum, Censuitque Junius Marullus, Consul designatus, adimendam reo praeturam, necandumque more majorum. Ceteris inde adsentientibus, Paetus Thrasea, multo cum honore Caesaris, et acerrime increpito Antistio. Non, quidquid nocens reus pati mereretur, id, egregio sub Principe, et nulla necessitate obstricto Senatu, statuendum, disseruit. Carnificem et laqueum pridem abolita, et esse poenas legibus constitutas, quibus, sine judicum saevitia et temporum infamia, supplicia decernerentur. Quin in insula, publicatis bonis, quo longius sontem vitam traxisset, eo privatim miseriorem, et publicae clementiae maximum exemplum futurum.

49. Libertas Thraseae servitium aliorum rupit: et, postquam discessionem Consul permiserat, pedibus in sententiam ejus iere, paucis exemptis: in quibus adulatione promptissimus fuit A. Vitellius, optimum quemque jurgio lacessens, et respondenti reticens, ut pavida ingenia solent. At Consules, perficere Senatus decretum

del Principe, e divulgolli in un convito solenne, da Ostorio Scapola celebrato. Quindi da Cossuziano Capitone, che non ha guari racquistò l'ordine senatorio per le preghiere di Tigellino, suo suocero, fu querelato di maestà. Ravvivossi allora tal legge; si credeva, non tanto per rovinare Antistio, quanto a procacciar gloria all'Imperadore, acciò condannato da' Padri, per intercession Tribunizia a morte si sottraesse. E avendo Ostorio deposto di non aver nulla udito, credettesi a testimonj contrarj. E Giunio Marullo, Console disegnato, propose, che si togliesse al reo la Pretura, e all'uso antico si giustiziasse. Già consentivano tutti, quando Peto Trasea, con molto onore di Cesare e rampognato ferocemente Antistio parlamentò: non doversi sotto un egregio Principe, ed un Senato non violentato da niuna necessità, decretare quanto un colpevole si meritò. Laccio e carnefice già da gran tempo aboliti; e dalle leggi fissati tali supplizj, onde punire i rei, senza ferocia de' giudici, e senza infamia de' tempi. Anzi in un' Isola, confiscatene le facoltà, quanto più a lungo la rea vita traesse, tanto ei sarebbe personalmente più misero, e di clemenza pubblica grande esempio.

49. La libertà di Trasea ruppe l'altrui servitù; e quando il Console raccolse i voti, trattone pochi, tutti con lui consentirono, tra' quali Aulo Vitellio, adulatore prontissimo, provocator rissoso d'ogni migliore, e ad ogni risposta mutolo, come de'vili è costume. Ma i Consoli, non attentatisi ad eseguirne il decreto, scrissero a Cesare la volontà del Se

non ausi, de consensu scripsere Caesari. Nie, inter pudorem et iram cunctatus, postremo rescripsit, nulla injuria provocatum Antistium, gravissimas in Principem contumelias dixisse: earum ultionem a Patribus postulatam: et, pro magnitudine delicti poenam statui, par fuisse: ceterum se, qui severitatem decernentium impediturus fuerit, moderationem non prohibere. Statuerent ut vellent; datam etiam absolvendi licentiam. His atque talibus recitatis, et offensione manifesta, non ideo aut Consules mutavere relationem; aut Thrasea decessit sententia; ceterive, quae probaverant, deseruere: pars, ne Principem objecisse invidiae viderentur; plures numero tuti; Thrasea sueta firmitudine animi, et ne gloria intercideret.

50. Haud dispari crimine Fabricius Vejento conflictatus est, quod multa et probrosa in Patres et Sacerdotes composuisset, iis libris, quibus nomen Codicillorum dederat. Adjiciebat Talius Geminus, accusator; venditata ab eo munera Principis, et adipiscendorum honorum jus. Quae caussa Neroni fuit suscipiendi judicii: convictumque Vejentonem Italia depulit, et libros exuri jussit, conquisitos lectitatosque, donec cum periculo parabantur: mox licentia habendi oblivionem adtulit.

51. Sed gravescentibus in dies publicis malis, subsidia minuebantur: concessitque vita Burrus, incertum valetudine, an veneno. Valetudo ex eo conjectabatur, quod in se tumescentibus paullatim faucibus, et impedito meatu, spiritum finie bat. Plures, jussu Neronis, quasi remedium

« PreviousContinue »