Page images
PDF
EPUB

tercessit. Legati quoque (nam Senatus electionem Galbae permiserat) foeda inconstantia nominati, excusati, substituti, ambitu remanendi aut eundi, ut quemque metus vel spes impule

rat.

20. Proxima pecuniae cura: et cuncta scrutantibus justissimum visum est, inde repeti, ubi inopiae caussa erat. Bis et vicies millies sestertium donationibus Nero effuderat. Adpellari singulos jussit, decuma parte liberalitatis apud quemque eorum relicta. At illis vix decumae super portiones erant, iisdem erga aliena sumptibus, quibus sua prodegerant; cum rapacissimo cuique ac perditissimo, non agri, aut foenus, sed sola instrumenta vitiorum manerent. Exactioni XXX Equites Romani praepositi; novum officii genus, et ambitu ac numero onerosum. Ubique hasta, et sector; et inquieta urbs auctionibus. Attamen grande gaudium, quod tam pauperes for rent, quibus donasset Nero, quam quibus abstulisset. Exauctorati per eos dies Tribuni, e Praetorio Antonius Taurus, et Antonius Naso; ex urbanis cohortibus, Aemilius Pacensis; e vigiliis, Julius Fronto. Nec remedium in ceteros fuit, sed metus initium: tamquam per artem et formidinem singuli pellerentur, omnibus suspectis.

21. Interea Othonem, cui, compositis rebus, nuila spes; omne in turbido consilium, multa simul extimulabant: luxuria etiam Principi onerosa, inopia vix privato toleranda, in Galbam ira, in Pisonem invidia. Fingebat et metum quo magis concupisceret. Praegravem se Neroni

I Legati ancora, poichè il Senato ne avea rimessa la scelta a Galba, con obbrobriosa volubilità nominaronsi, esentuaronsi, sostituironsi, per le parziali brighe di rimanere o di andare, secondochè da pau‹ra o da speranza eran mossi.

20. Poi fu pensato al danaro; e, ponderata ogni cosa, parve giustissimo di là trarlo, donde nasceane il disagio. Avea Nerone in donazioni profusi duemiladugento milion di sesterzj. Galba fe' citar tutti, a ciaschedun rilasciando il decimo del donativo. Ma questo decimo appena era avanzato ad essi, per avere le altrui sostanze e le proprie con la medesima prodigalità scialacquate, non rimanendo ai più rapaci e perduti danajo o terre, ma gli strumenti soli de'vizj. Fu l'esazione commessa a trenta cavalieri romani, uffizio nuovo e gravoso per il maneggio ed il numero: ovunque incanti e oblatori, e inquieta la città dalle vendite. Pure fu grande allegrezza per esser trovati poveri così coloro a cui diede, come a cui tolse Nerone. Furono in que' dì degradati i Tribuni delle compagnie pretoriane Antonio Tauro ed Antonio Nasone; delle urbane, Emilio Pacense; delle notturne, Giulio Frontone. Nè questo gli altri acchetò, ma ne svegliò le paure, come se, tutti sospetti, per artifizio e timore un dopo l'altro si discacciassero.

21. Ottone intanto, che niun partito avea nella quiete, ogni speranza nello scompiglio, era ad un tratto da molte cose istigato: lusso, gravoso anche a Principe; disagio, appena soffribile da privato; ira con Galba; gelosia di Pisone. Fingeva ancora paure per vieppiù accendere le sue brame: esser

[ocr errors]

fuisse. Nec Lusitaniam rursus aut alterius exilii honorem expectandum: suspectum semper invisumque dominantibus, qui proximus destinaretur. Nocuisse id sibi apud senem Principem: magis nociturum apud juvenem, ingenio trucem, et longo exilio efferatum. Occidi Othonem posse Proin agendum audendumque, dum Galbae auctoritas fluxa, Pisonis nondum coaluisset. Opportunos magnis conatibus transitus rerum: nec cunctatione opus, ubi perniciosior sit quies, quam temeritas. Mortem omnibus ex natura aequalem, oblivione apud posteros, vel gloria distingui. Ac, si nocentem innocentemque idem exitus maneat, acrioris viri esse, merito perire.

22. Non erat Othonis mollis et corpori similis animus. Et intimi libertorum servorumque, corruptius quam in privata domo habiti, aulam Neronis, et luxus, adulteria, matrimonia, ceterasque regnorum libidines, avido talium, si auderet, ut sua ostentantes; quiescenti, ut aliena exprobrabant: urgentibus etiam mathematicis, dum novos motus, et clarum Othoni annum observatione siderum, adfirmant: genus hominum potentibus infidum, sperantibus fallax, quod in civitate nostra et vetabitur semper, et retinebitur. Multos secreta Poppaeae mathematicos,pessimum principalis matrimonii instrumentum, habuerant: e quibus Ptolemaeus, Othoni in Hispania comes, cum superfuturum eum Neroni promisisset, postquam ex eventu fides, conjectura jam et rumore senium Galbae et juventam

già stato di grave peso a Nerone: nè doversi aspettar di nuovo la Lusitania, e l'onore di un altro esilio: sospetto sempre ed odioso a' Principi il più vicino a succedere. Essergli ciò nociuto col vecchio Principe: gli nuocerebbe più con il giovane, d' indole atroce, e da lungo esilio infierito. Potersi uccidere Ottone; perciò doversi operare e osare, mentre di Galba crolla, nè di Pisone è ancor ferma l'autorità. Propizie a grandi ardimenti le mutazioni di stato; nė da indugiare, ove la quiete più noccia che la temerità. La morte, a tutti essenzialmente eguale, distinguesi per oblivione o gloria ne' posteri; e poichè giusti e ribaldi egual fine attende, è da forte meritamente perire.

di

22. Non era Ottone effeminato d'animo, qual corpo: ed i più intimi liberti e schiavi; più dissolutamente che in privata casa nudriti, la corte di Nerone, e le pompe, e gli adulterj, ed i matrimonj, e le altre regie libidini, ond' era ingordo, se ardisse, come già sue gli mostravano, rimproverandolo ch' eran d'altrui, se indugiasse: spronandol anche gli astrologi con asserirgli che ne' pianeti, nuovi tumulti leggevano e illustre anno ad Ottone: razza d' uomini, infida a' grandi, fallace a' creduli, la qual nella città nostra si vieterà pur sempre e si riterrà. Poppea ne' segreti suoi adoperò molti astrologi, stromento pessimo delle sue nozze imperiali, fra' quali Tolomeo, compagno di Ottone in Ispagna, avendogli promesso ch'egli sopravvivrebbe a Nerone, poichè l'evento lo accreditò, fondato alle congetture e a'discorsi de' calcolanti e Storie Tom. III.

34

Othonis computantium, persuaserat, fore, ut in imperium adscisceretur. Sed Otho tamquam peritia et monitu fatorum praedicta accipiebat, cupidine ingenii humani libentius obscura credendi. Nec deerat Ptolemaeus, jam et sceleris instinctor, ad quod facillime ab ejusmodi voto

transitur.

23. Sed sceleris cogitatio incertum an repens: studia militum jampridem, spe successionis, aut paratu facinoris, adfectaverat. In itinere, in agmine, in stationibus, vetustissimum quemque militum nomine vocans, ac, memoria Neroniani comitatus, contubernales adpellando, alios agnoscere, quosdam requirere, et pecunia aut gratia juvare: inserendo saepius querelas, et ambiguos de Galba sermones, quaeque alia turbamenta vulgi. Labores itinerum, inopia commeatuum duritia imperii, atrocius accipiebantur: cum, Campaniae lacus et Achajae urbes classibus adire soliti, Pirenaeum et Alpes, et immensa viarum spatia, aegre sub armis eniterentur.

24. Flagrantibus jam militum animis velut faces, addiderat Mevius Pudens, e proximis Tigellini. Is mobilissimum quemque ingenio, aut pecuniae indigum, et in novas cupiditates praecipitem adliciendo, eo paullatim progressus est, ut per speciem convivii, quotiens Galba apud Othonem epularetur, cohorti excubias agenti, viritim centenos nummos divideret: quam velut publicam largitionem Otho secretioribus apud singulos praemiis intendebat; adeo animosus

« PreviousContinue »