Page images
PDF
EPUB

Che altro appostosi ad Agrippino, se non la ria fortuna del padre, quando pur ei, del paro innocente, cadde per crudeltà di Tiberio? Montano certo, giovine probo, nè reo di versi infamanti, per aver ostentato ingegno è bandito.

30. E in tanto Ostorio Sabino, accusator di Sorano, entra e comincia dall' amistà di Rubellio Plauto; e che Sorano amministrasse l' Asia Proconsole, più a farsi grido che a pubblica utilità, fomentando le sedizioni de'popoli. Viete accuse; ma nuova aggiunsene, onde al periglio del padre la figlia univasi, d' aver dato agl' indovini danajo. Era ciò in vero avvenuto per la pietà di Servilia, che tal nomavasi la giovinetta, la quale per tenerezza filiale, ed anche per giovanile imprudenza, non però d'altro li consultò, se non riguardo alla sorte di sua famiglia, e se Nerone si placherebbe; se la consulta de' Padri nulla d'atroce apportasse. Chiamossi dunque in Senato, e stetter l'uno di fronte all'altro, dinanzi al tribunale de' Consoli, il padre di molta età, non tocchi vent'anni ancora la figlia, per il marito Annio Pollione dianzi espulso vedova desolata, neppure osando guardare il padre, di cui pareva ch'ella aggravasse i pericoli.

31. Interrogandola quindi l'accusatore, se avesse i fregj dotali ed il monile venduto per impiegarne il prezzo in magici sagrifizj, prima gittatasi in terra, in lungo pianto e silenzio, poscia abbracciati gli altari e l'ara, niun empio Dio, disse, niuno scongiuro, nè altro con infelici voti invocai, se non che salvo quest'ottimo padre mio, tu,

mum Patrem tu, Caesar, et vos, Patres, servaretis incolumem. Sic gemmas et vestes et dignitatis insignia dedi, quomodo, si sanguinem et vitam poposcissent. Viderint isti, antehac mihi ignoti, quo nomine sint, quas artes exerceant: nulla mihi Principis mentio, nisi inter numina fuit. Nescit tamen miserrimus Pater: et, si crimen est, sola deliqui.

32. Loquentis adhuc verba excipit Soranus, proclamatque: non illam in provinciam secum profectam, non Plauto per aetatem nosci potuisse: non criminibus mariti connexam: nimiae tantum pietatis ream separarent, atque ipse quamcumque sortem subiret. Simul in amplexus occurrentis filiae ruebat, nisi interjecti lictores utrisque obstitissent. Mox datus testibus locus: et, quantum misericordiae saevitia accusationis permoverat, tantum irae P. Egnatius testis concivit. Cliens hic Sorani, et tunc emptus, ad opprimendum amicum, auctoritatem Stoicae sectae praeferebat, habitu et ore ad exprimendam imaginem honesti exercitus, ceterum animo perfidiosus, et subdolus, avaritiam ac libidinem occultans. Quae postquam pecunia reclusa sunt, dedit exemplum praecavendi, quomodo fraudibus involutos, aut flagitiis commaculatos, sic specie bonarum artium falsos, et amicitiae fallaces.

33. Idem tamen dies et honestum exemplum tulit Cassii Asclepiodoti; qui, magnitudine opum praecipuus inter Bithynos, quo obsequio florentem Soranum celebraverat, labentem non deseruit: exutusque omnibus fortunis, et in exilium

Cesare, e voi, Padri mi conservaste. Diedi cosi le gemme, le vesti, e di mia nobiltà gli arredi, come, se il sangue e la vita mi domandavano. Veggan costoro, per lo passato a me ignoti, qual nome s'abbiano, qual magistero professino. Io non ho il Principe, che fra gl' Iddii, nominato. Nulla ne sa però l'infelicissimo padre;e se delitto v'ha, tutto è mio.

32. Parlava ancora, quando Sorano interrompendola, grida: non venne meco mia figlia in Asia: non pote Plauto conoscerla per età: ne'delitti non si meschiò del marito: di troppa pietà solo è rea: separateci; e sia qualvogliasi la sorte mia. E già gittavasi sulla figlia mossa per abbracciarlo, se gl'interposti littori entrambi non rattenevano. Poi s'ascoltarono i testimoni: e quanta aveva pietà commosso l'atrocità dell'accusa, cotanta ira il testimonio Egnazio eccitò. Costui, clientolo di Sorano, e allor comprato per rovinare l'amico, vestiva la gravità della setta stoica, assuefatto a contraffar nel volto e nelle maniere l'immagine della virtù, ma nel cuor perfido e doppio avarizia e libidine rinserrava. Poichè dischiuse siffatti vizj il danajo, servì d'esempio a guardarsi, come da'furbi insidiosi o da' macchiati d'infamia, così da' perfidi e di virtù e di amicizia simulatori.

33. Pure lo stesso giorno produsse ancor l'onorato esempio di Cassio Asclepiodoto, che tra' Bitinj primo per opulenza la stessa venerazione, onde avea frequentato Sorano in fiore, nella ruina gli dimostrò; e fu spogliato d'ogni sostanza, e fu cac

actus; aequitate Deum erga bona malaque documenta. Thraseae, Soranoque, et Serviliae datur mortis arbitrium. Helvidius et Paconius Italia depelluntur. Montanus patri concessus est, praedicto, ne in Repub. haberetur. Accusatoribus, Eprio et Cossutiano, quinquagies sestertium singulis; Ostorio duodecies et Quaestoria insignia

tribuuntur.

34. Tum ad Thraseam, in hortis agentem, Quaestor Consulis missus, vesperascente jam die. Illustrium virorum foeminarumque coctus frequentes egerat, maxime intentus Demetrio Cynicae institutionis doctori: cum quo, ut conjectare erat intentione vultus et auditis, si qua clarius proloquebantur, de natura animae, et dissociatione spiritus corporisque inquirebat. Donec advenit Domitius Caecilianus, ex intimis amicis, et ei, quid Senatus censuisset, exposuit. Igitur flentes queritantesque, qui aderant, facessere propere Thrasea, neu pericula sua miscerent cum sorte damnati, hortatur. Arriamque, tentantem mariti suprema, et exemplum Arriae matris sequi, monet, retinere vitam, filiaeque communi subsidium unicum non adimere.

35. Tum progressus in porticum illic a Quaestore reperitur, laetitiae propior, quia Helvidium, generum suum, Italia tantum arceri cognoverat. Accepto dehinc Senatus consulto Helvidium et Demetrium in cubiculum inducit porrectisque utriusque brachii venis, postquam cruorem effudit, humum super spargens, propius

ciato in esilio per la equità degl' Iddii ne' buoni e mali ammaestramenti. A Trasea, a Sorano, e a Servilia morte a sua scelta permettesi. Elvidio e Paconio d'Italia cacciansi. Montano fu conceduto al padre; ma lungi dalla Repubblica. Si danno agli accusatori, ad Eprio, ed a Cossuziano cinque milion di sesterzj a capo; un milione e dugento mila ad Ostorio con i questorj ornamenti.

34. Quindi inviossi a Trasea, che neʼgiardini si tratteneva, il Questor del Console sull'imbrunir della sera. Egli era in mezzo a numerosa congrega d'illustri uomini e donne, principalmente intento a Demetrio di setta cinica, con cui, per quanto potevasi dall'attenzion del volto, e da qualche parola più chiara uscitane, argomentare, trattava della natura dell'anima, e della sua separazione dal corpo: sinchè Domiziano Ceciliano, intimo amico suo, sopraggiunse, e gli palesò quanto aveva deliberato il Senato. Rompendo dunque in lamenti e in lagrime i circostanti, Trasea gli esorta a partirsi tosto per non meschiare i loro pericoli con la sorte d'un condannato. E consiglia Arria, già ferma di seguitare il marito e l'esempio d'Arria sua madre, a tenersi in vita, e non togliere l'unico suo sostegno alla comune figliuola.

35. Recatosi poi nel portico, colà ritrovasi dal Questore, più tosto allegro, perchè il suo genero Elvidio solo d'Italia bandivasi. Udito il decreto poi del Senato, ammette Elvidio e Demetrio in camera: e presentate le vene d'ambo le braccia, poich'ebbene tratto il sangue, spargendol sopra la terra, fattosi approssimare il Questore, sagrifichia

« PreviousContinue »