Page images
PDF
EPUB

cupidine laudis offerebat se intercessurum Senatus consulto: nam plebis Trib. erat: Cohibuit spiritus ejus Thrasea, ne vana et reo non profutura, intercessori exitiosa, inciperet. Sibi actam aetatem, et tot per annos continuum vitae ordinem non deserendum: illi initium magistratuum, et integra, quae supersint. Multum ante secum expenderet, quod, tali in tempore, capessendae Reip. iter ingrederetur. Ceterum ipse, an venire in Senatum deceret, meditationi suae reliquit.

27. At postera luce, duae Praetoriae cohortes armatae templum genetricis Veneris insedere. Aditum Senatus globus togatorum obsederat, non occultis gladiis. Dispersique per fora ac basilicas cunei militares. Inter quorum adspectus et minas ingressi curiam Senatores. Et oratio Principis per Quaestorem ejus audita est. Nemine nominatim compellato, Patres arguebat, quod publica munia desererent, eorumque exemplo Equites Rom. ad segnitiam verterentur. Etenim, quid mirum, e longinquis provinciis haud veniri cum plerique, adepti Consulatum et Sacerdotia, hortorum potius amoenitati inservirent: quod velut telum adripuere accusatores.

[ocr errors]

28. Et, initium faciente Cossutiano, majore vi Marcellus, summam Reip. agi, clamitabat: contumacia inferiorum lenitatem imperitantis deminui. Nimium mites ad eam diem Patres, qui Thraseam desciscentem, qui generum ejus, Helvi

op

vane ardente, e per desio di gloria al decreto de' Padri offrivasi oppositore, perchè Tribuno egli erasi della Plebe. Ne raffrenò l'ardore Trasea perchè a cose vane nè al reo proficue, ed all' positore dannevoli, non s'accingesse. Egli tal visse da non lasciare un tenor di vivere continuato tant'anni. Era però in sul toccare de'magistrati Aruleno, e libero da percorrerli. Pensasse bene per quale strada in tal tempo e' si mettesse al maneggio della repubblica. Del resto se convenisse di presentarsi in Senato, prese a trattare da sè.

27. Ma il di vegnente due compagnie Pretoriane appostaronsi al tempio di Venere genitrice. Uno stuol di togati teneva stretto con armi già non ascose l'adito del Senato; e per le piazze e basiliche drappelli armati si sparsero, tra i riguardi e le minacce de'quali i Senatori entrarono nella Curia. Ed ascoltossi per bocca del suo Questore un'orazione del Principe. Niuno ripresone a nome sgridava i Padri, che abbandonasser gli ufficj pubblici, e sull'esempio loro i cavalieri romani a pigrizia si rilasciassero. Perocchè, qual meraviglia, che di remote provincie non vi si rechino, quando molti, del consolato fregiati e de'sacerdozj, più tosto attendono ad imbellire i giardini? lo che, qual dardo, gli accusatori afferrarono.

28. E romor mossone da Cossuziano, con più veemenza Marcello esclama, che della somma trattavasi della repubblica: per l'arroganza degl' inferiori minorasi l'umanità del regnante. Troppo già dolci i Padri sino a quel di tollerarono, che il

,

dium Priscum, in iisdem furoribus, simul Paconium Agrippinum, paterni in Principes odii here-dem, et Curtium Montanum, detestanda carmina factitantem, eludere impune sinerent. Requirere se in Senatu Consularem; in votis sacerdotem; in jure jurando civem: nisi, contra instituta et caerimonias majorum, proditorem palamet hostem Thra-sea induisset. Denique ageret Senatorem, et, Principis obtrectatores protegere solitus, veniret, cen-seret, quid corrigi aut mutari vellet: facilius perlaturos singula increpantem, quam nunc silentium perferrent omnia damnantis. Pacem illi orbem terrae, an victorias sine damno exercituum, displicere? Ne hominem, bonis publicis maestum, et qui fora, theatra, templa pro solitudine haberet, qui minítaretur exilium suum, ambitionis pravae compotem facerent? Non illi consulta haec, non magistratus, aut Romanam urbem videri. Abrumperet vitam ab ea civitate, cujus caritatem olim, nune et adspectum exuisset.

per

29. Cum per haec atque talia Marcellus, ut erat torvus et minax, voce, vultu, oculis ardesceret; non illa nota et celebritate periculorum sueta jam Senatus maestitia ; sed novus et altior pavor, manus et tela militum cernentibus. Simul ipsius Thraseae venerabilis species obversabatur: et erant, qui Helvidium miserarentur, quoque innoxiae affinitatis poenas daturum. Quid Agrippino objectum, nisi tristem patris fortunam? quan

sedizioso Trasea, che il suo genero Elvidio Prisco, d'eguale furore acceso, e Paconio Agrippino insieme, erede del patern'odio contro de' Principi, e Curzio Montano, autore di poesie detestabili, impunemente la dileggiassero. Un Consolare io cercherei nel Senato, un Sacerdote ne' voti, un cittadino nel giuramento, se contro i riti e' costumi degli antenati non si fosse palesemente Trasea mostrato e traditore e nemico. Operi dunque da senatore, ed uso a proteggere i detrattori del Principe, venga, pronunzj che mutar voglia o correggere. Più facilmente le sue parziali censure sopporteremo, che soffrirlo ora in silenzio riprovar tutto. La pace forse dell'universo, o le vittorie senza ruina di eserciti gli dispiacciono? Non lasciate godere di sua malvagia ambizione un uomo, che della pubblica felicità si rattrista, e che ne fori, ne' teatri, ne' templi non vede che solitudine, e l'esilio suo ne minaccia. Queste non più consulte gli sembrano, non magistrati, non Roma. Cessi il suo vivere in tal città, che già dal cuore ed or dagli occhi si tolse.

e per

29. Mentre Marcello così parlava, com'era burbero e minaccevole, nella voce, nel viso, negli occhi ardendo, non vedevasi nel Senato la manifesta la continuità de' pericoli già consueta mestizia; ma nuovo e più profondo spavento al mirar l'armi e la ferocità de' soldati. Dinanzi a' lor occhi insieme aggiravasi la venerabile immagine di Trasea: e da taluni commiseravasi ancora Elvidio, presso a pagare il fio d'un parentado innocente. Annali Tom. III.

29

do et ille, perinde innocens, Tiberii saevitia concidisset. Enimvero Montanum probae juventae, neque famosi carminis, quia protulerit ingenium, extorrem agi.

30. Atque interim Ostorius Sabinus, Sorani accusator, ingreditur, orditurque de amicitia Rubellii Plauti, quodque Proconsulatum Asiae Soranus, pro claritate, sibi potius accommodatum, quam ex utilitate communi egisset, alendo seditiones civitatum. Vetera haec: sed recens, et quod discrimini Patris filiam connectebat, quod pecuniam Magis dilargita esset. Acciderat sane pietate Serviliae id enim nomen puellae fuit) quae, caritate erga parentem, simul imprudentia aetatis, non tamen aliud consultaverat, quam de incolumitate domus, et an placabilis Nero, an cognitio Senatus nihil atrox adferret. Igitur accita est in Senatum, steteruntque diversi: ante tribunal Consulum, grandis aevo parens; contra filia, intra vicesimum aetatis annum, nuper marito, Annio Pollione, in exilium pulso, viduata desolataque: ac ne Patrem quidem intuens, cujus onerasse pericula videbatur.

31. Tum interrogante accusatore, an cultus dotales, an detractum cervici monile venum dedisset, quo pecuniam faciendis magicis sacris contraheret? primum strata humi, longoque fletu et silentio,post, altaria et aram complexa, nullos, inquit, impios deos, nullas devotiones, nec aliud infelicibus precibus invocavi, quam ut hunc opti

« PreviousContinue »