Page images
PDF
EPUB

terfectos amicos objiciendo; quod contra subsidium sibi? nisi quid Burrus et Seneca reperirent. Quos statim acciverat, incertum an et ante gnaros. Igitur longum utriusque silentium, ne irriti dissuaderent, an eo descensum credebant, ut,nisi praeveniretur Agrippina, pereundum Neroni esset, Post Seneca, hactenus promptior, respicere Burrum, ac sciscitari, an militi imperanda caedes esset? Ille Praetorianos toti Caesarum domui obstrictos, memoresque Germanici, nihil adversus progeniem ejus atrox ausuros, respondit; perpetraret Anicetus promissa. Qui, nihil cunctatus, poscit summam sceleris. Ad eam vocem Nero illo sibi die dari imperium, auctoremque tanti muneris libertum, profitetur: iret propere, duceretque promptissimos ad jussa. Ipse, audito, venisse missu Agrippinae nuntium Agerinum, scenam ultro criminis parat:gladiumque, dum mandata perfert, abjicit inter pedes ejus. Tum, quasi deprehenso, vincla injici jubet, ut, exitium Principis molitam matrem, et pudore deprehensi sceleris sponte mortem sumpsisse, confingeret.

8. Interim, vulgato Agrippinae periculo,quasi casu evenisset, ut quisque acceperat, decurrere ad litus. Hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere; alii, quantum corpus sinebat, vadere in mare; quidam manus protendere: questibus, votis, clamore diversa rogitantium, aut incerta respondentium, omnis ora compleri: adfluere ingens multitudo cum luminibus; atque, ubi incolumem esse pernotuit, ut ad gratandum,

gio, e la ferita,e gli uccisi amici rimproverandomi; quale m' avrò sostegno? se pur da Burro e da Seneca non mi si appresta. Aveali tosto chiamati, e forse già consapevoli. Tennersi dunque gran pezza mutoli per non opporglisi invano, o che a tal giunto lo reputassero, che dovesse, non prevenendo Agrippina, perir Nerone. Poi Seneca, insinallora più pronto, affisa Burro e lo interroga, se a' soldati dovesse imporsi d'ucciderla? Egli rispose, che i pretoriani devoti alla famiglia de' Cesari, e memori di Germanico, nulla d'atroce contro il suo sangue ardirebbono compia le sue promesse Aniceto. Il quale senza indugiare, s'offre a compire il misfatto. A cotal voce grida Nerone, oggi è pur mio l'imperio: liberto, è tuo tanto dono, và, vola, mena i più solleciti agli ordini. Egli, inteso com'era giunto Agerino per commission d' Agrippina, ordisce tosto una scena di tradimento: mentr' egli espon l'ambasciata, gittagli a' piedi un pugnale: quasi coltolo allor sul fatto, ordina s'incateni, per dare a credere che la madre tramò la morte del Principe, e s'era poi per vergogna della scoperta scelleraggine uccisa.

8. Sparsosi intanto il pericolo d'Agrippina, quasi accidentalmente avvenisse, ciascuno, appena che il seppe, corre alla riva. Chi su pe' moli, chi sale su per le barche vicine; altri, quanto poteano col petto, cacciansi in mare; stendono alcuni le mani: di omèi, di voti, di un clamorio, d'un domandar discorde, e di un incerto rispondere tutta la riva risuona: gran volgo accorre con faci; e appena si chiarì salva, s'accalca per rallegrarsene, sinchè la

sese expedire, donec adspectu armatiet minitantis agminis disjecti sunt. Anicetus villam statione circumdat, refractaque janua, obvios servorum adripit, donec ad fores cubiculi veniret: cui pauci adstabant, ceteris terrore inrumpentium exterritis. Cubiculo modicum lumen inerat, et ancillarum una: magis ac magis anxia Agrippina, quod nemo a filio, ac ne Agerinus quidem. Aliam fere litore faciem nunc, solitudinem, ac repentinos strepitus, et extremi mali indicia. Abeunte dehinc ancilla, tu quoque me deseris, prolocuta, respicit Anicetum, trierarcho Herculeo, et Oloarito, centurione classiario, comitatum: ac, si ad visendum venisset refotam nuntiaret: sin facinus patraturus, nihil se de filio credere, non imperatum parricidium. Circumsistunt lectum percussores, et prior trierarchus fusti caput ejus adflixit: jam in mortem centurioni ferrum destringenti, protendens uterum, ventrem feri, exclamavit: multisque vulneribus confecta est.

9. Haec consensu produntur. Adspexerit ne matrem exanimem Nero, et formam corporis ejus laudaverit, sunt, qui tradiderint, sunt, qui abnuant. Cremata est nocte eadem, convivali lecto, et exequiis vilibus: neque, dum Nero rerum potiebatur, congesta aut clausa humus. Mox domesticorum cura levem tumulum accepit, viam Miseni propter, et villam Caesaris dictatoris, quae subjectos sinus editissima prospectat. Accenso rogo libertus ejus, cognomento Mnester, ipse ferro se transegit; incertum ca

vista di armato stuol minacciante li dissipò. Aniceto stringe di guardie la villa, e fracassata la porta arresta i servi che incontra, sinochè giunse alla camera, dov'eran pochi, gli altri dallo spavento degli aggressori sbandatisi. Eravi in camera un fioco lume, e sola un' ancella, e più e più affannosa Agrippina, che niun dal figlio, neppur venisse Agerino: quasi or cambiato d'aspetto il lido, solitudine, e repentini strepiti, e segni di estrema ruina. Partendosi poi l'ancella, dettole, tu pur m' abbandoni, vede Aniceto accompagnato da Erculeo trierarco, e da Oloarito centurion dell' armata, e se vieni per visitarmi, digli chi' mi riebbi: se a consumare un misfatto, nol crederò mai del figlio ; non t'ordinò un parricidio. I sicarj accerchiano il letto, e primo Erculeo crosciolle in capo un bastone; al centurione col ferro in alto per ammazzarla, sporgendo il ventre, qui qui ferisci, gridò, e mille colpi la spensero.

9. Narransi tali cose concordemente. Se riguardasse Nerone l'estinta madre, e la bellezza del corpo ne commendasse, v' ha chi affermalo, v' ha chi'l niega. S'arse la stessa notte, nel convivale suo letto, e con vili esequie: nè, mentre signoreggiava Nerone, fu d' una zolla onorata. Per cura poi de' domestici ebbesi picciol sepolcro presso alla via di Miseno ed alla villa di Cesare Dittatore, che altissima i sottoposti golfi vagheggia. Acceso il rogo, Maestere suo liberto con un pugnale s'uccise: se per amore della padrona, o per timor di peggio, Annali Tom. III. 3

ritate in patronam, an metu exitii. Hunc sui finem multos ante annos crediderat Agrippina, contempseratque. Nam consulenti super Nerone, responderunt Chaldaei, fore ut imperaret, matremque occideret: atque illa, occidat, inquit, dum imperet.

10. Sed a Caesare, perfecto demum scelere, magnitudo ejus intellecta est. Reliquo noctis, modo per silentium defixus, saepius pavore exurgens, et mentis inops, lucem opperiebatur, tamquam exitium adlaturam. Atque eum, auctore Burro, prima centurionum, tribunorumque adulatio ad spem firmavit, prensantium manu gratantiumque, quod discrimen improvisum et matris facinus evasisset. Amici dehinc adire templa, et, coepto exemplo, proxima Campaniae municipia victimis et legationibus laetitiam testari. Ipse, diversa simulatione, moestus, et quasi incolumitati suae infensus, ac morti parentis inlacrymans. Quia tamen non, ut hominum vultus, ita locorum facies mutantur, obversabaturque maris illius et litorum gravis adspectus (et erant, qui crederent, sonitum tubae collibus circum editis, planctusque tumulo matris audiri) Neapolim concessit, literasque ad Senatum misit, quarum summa

erat:

11. Repertum cum ferro percussorem Agerinum, ex intimis Agrippinae libertis, et luisse eam poenam conscientia, qua scelus paravisset. Adjiciebat crimina longius repetita; quod consortium imperii, juraturasque in foeminae verba praetorias cohor

« PreviousContinue »