'tosque, Flavianis quoque partibus viles, militibus quid dicturos, reposcentibus aut prospera, ' aut adversa?' Haec singuli, haec universi, 14 ut quemque dolor inpulerat, vociferantes, initio a quinta legione orto, repositis Vitellii imaginibus, vincla Caecinae iniiciunt: Fabium Fabullum, quintae legionis Legatum, et Cassium Longum, Praefectum castrorum, Duces deligunt: forte oblatos trium Liburnicarum milites, ignaros et insontes, trucidant: relictis castris, abrupto ponte, Hostiliam rursus, inde Cremonam pergunt, ut legionibus, primae Italicae et unietvicesimae Rapaci, iungerentur, quas Caecina ad obtinendam Cremonam, cum parte equitum praemiserat. Vbi haec comperta Antonio, discor- 15 des animis, discretos viribus hostium exercitus adgredi statuit, antequam Ducibus auctoritas, militi obsequium, et iunctis legionibus fiducia rediret. namque Fabium Valentem, profectum ab urbe, acceleraturumque, cognita Caecinae proditione, coniectabat. et fidus Vitellio Fabius, nec militiae ignarus. Simul ingens Germanorum vis per Raetiam timebatur et ex Britannia, Galliaque et Hispania, auxilia Vitellius acciverat, inmensam belli luem, ni Antonius, id ipsum metuens, festinato proelio victoriam praecepisset. Vniverso cum exercitu, secundis a Verona castris, Bedriacum venit. postero die, legionibus ad muniendum retentis, auxiliares cohortes in Cremonensem agrum missae, ut, specie parandarum copiarum, civili praeda miles inbueretur. Ipse, cum quatuor millibus equitum, ad octavum a Bedriaco progressus, quo licentius popularentur. exploratores (ut mos est) longius cu : 16 rabant. Quinta ferme hora diei erat, cum citus eques, adventare hostes, praegredi paucos, mo'tum fremitumque late audiri,' nuntiavit. Dum Antonius, quidnam agendum,' consultat, aviditate navandae operae Arrius Varus cum promptissimis equitum prorupit, inpulitque Vitellianos, modica caede: nam, plurium adcursu versa fortuna, et acerrimus quisque sequentium fugae ultimus erat. nec sponte Antonii properatum, et fore, quae acciderant, rebatur. Hortatus suos, ut 'magno animo capesserent pugnam,' diductis in latera turmis, vacuum medio relinquit iter, quo Varum equitesque eius reciperet iussae armari legiones: datum per agros signum, ut, qua cuique proximum, omissa praeda, proelio occurrerent. Pavidus interim Varus, turbae suorum miscetur, intulitque formidinem. pulsi cum sauciis integri, suometipsi metu et angustiis viarum conflictabantur. 17 Nullum, in illa trepidatione, Antonius constantis Ducis, aut fortissimi militis, officium omisit. occursare paventibus; retinere cedentes: ubi plurimus labor, unde aliqua spes; consilio, manu, voce insignis hosti, conspicuus suis: eo postremo ardoris provectus est, ut vexillarium fugientem hasta transverberaret. mox raptum vexillum in hostem vertit. quo pudore haud plures, quam centum equites, reslitere, luvit locus, arctiore illic via, et fracto interfluentis rivi ponte, qui incerto alveo, et praecipitibus ripis, fugam inpediebat. ea necessitas, seu fortuna, lapsas iam partes restituit. Firmati inter se, densis ordinibus excipiunt Vitellianos teme re effusos. atque illi consternantur. Antonius instare perculsis, sternere obvios. Simul ceteri, ut cuique ingenium, spoliare, capere, arma equosque abripere. et exciti prospero clamore, qui modo per agros fuga palabantur, victoriae se miscebant. Ad 18 quartum a Cremona lapidem fulsere legionum signa, Rapacis atque Italicae, laeto inter initia equitum suorum proelio, illuc usque provecta. Sed, ubi Fortuna contra fuit, non laxare ordines, non recipere turbatos, non obviam ire, ultroque adgredi hostem, tantum per spatium cursu et pugnando fessum. Forte victi, haud perinde rebus prosperis Ducem desideraverant, atque in adversis deesse intelligebant. Nutantem aciem victor equitatus incursat et Vipstanus Messalla, Tribunus, cum Moesicis auxiliaribus adsequitur, quos militiae legionariis, quamquam raptim ductos, aequabant. Ita mixtus eques pedesque rupere legionum agmen. Et propinqua Cremonensium moenia, quanto plus spei ad effugium, tanto minorem ad resistendum animum, dabant. Nec Antonius ultra institit, memor labo- 19 ris ac vulnerum, quibus tam anceps proelii fortuna, quamvis prospero fine, equites equosque adflictave Atque illi] Id est, statim illi consternantur. Sic Atque in Virgilii Georg. 1. 201. ut. J. F. Gronovio recte observatum : Non aliter, quam qui adverso vix flumine lembum Atque illum in praeceps prono rapit alveus amni. Forte victi] Rodolphus victuri. Mentem video: et tamen subvereor, ut parum plena ista, et huic narrationi quaedam desint. Lips. Victuri est in MS. Agricolae, placetque Acidalio et Ryckio, sed ut forte victuri iungatur praecedentibus. Freinshemius malebat forte acti, i. e. temere et sine consilio et imperio: quod non displicet. Nondum sane victi erant, sed nutabant tantum. Ern. เ ་ rat. Inumbrante vespera universum Flaviani exercitus robur advenit. Vtque cumulos super et recentia caede vestigia incessere, quasi debellatum foret, pergeie Cremonam, et victos in deditionem accipe're, aut expugnare,' deposcunt. Haec in medio, pulchra dictu. Illa sibi quisque Posse coloniam plano 'sitam inpetu capi. Idem audaciae per tenebras in'rumpentibus, et maiorem rapiendi licentiam. quod 'si lucem opperiantur, iam pacem, iam preces et, 'pro labore ac vulneribus, clementiam et gloriam, inania, laturos: sed opes Cremonensium in sinu Praefectorum Legatorumque fore. Expugnatae ur'bis praedam ad militem, deditae ad Duces, per'tinere.' Spernuntur Centuriones Tribunique, ac, ne vox cuiusquam audiatur, quatiunt arma, rup20 turi imperium, ni ducantur. Tum Antonius, inserens se manipulis, ubi adspectu et auctoritate silentium fecerat : 6 non se decus, usque pretium 'eripere tam bene meritis,' adfirmabat; 'sed divisa 'inter exercitum Ducesque munia: militibus cupi'dinem pugnandi convenire; Duces providendo, con'sultando, cunctatione saepius, quam temeritate, pro'desse. Vt pro virili portione, armis ac manu, 'victoriam iuverit, ratione et consilio, propriis Ducis artibus, profuturum. Neque enim ambigua esse, 'quae occurrant: noctem et ignotae situm urbis, 'intus hostes et cuncta insidiis opportuna. non, si 'pateant portae, nisi explorato, nisi die, intrandum. 'An oppugnationem inchoaturos, adempto omni pros'pectu, quis aequus locus, quanta altitudo moenium? 'tormentisne et telis, an operibus et vineis, adgredi' enda urbs foret?" Mox conversus ad singulos, ' num 'secures, dolabrasque et cetera expugnandis urbibus, ' secum adtulissent ? rogitabat. Et, cum abnuerent, 'gladiisne,' inquit, et pilis perfringere ac subruere muros ullae manus possunt? Si aggerem struere, 'si pluteis cratibusve protegi necesse fuerit, ut vulgus inprovidum, inriti stabimus, altitudinem turrium, ' et aliena munimenta mirantes? Quin potius mora ' noctis unius, advectis tormentis machinisque, vim 'victoriamque nobiscum ferimus? Simul lixas calonesque, cum recentissimis equitum, Bedriacum mittit, copias, ceteraque usui adlaturos. Id vero 21 aegre tolerante milite, prope seditionem ventum, cum progressi equites sub ipsa moenia, vagos ex Cremonensibus conripiunt. quorum indicio noscitur : sex Vitellianas legiones omnemque exercitum, qui 'Hostiliae egerat, eo ipso die triginta millia passuum emensum, comperta suorum clade, in proelium ac'cingi ac iam adfore.' Is terror obstructas mentes consiliis Ducis aperuit. Sistere tertiam decimam legionem, in ipso viae Postumiae aggere, iubet, cui iuncta a laevo septima Galbiana, patenti campo stetit, dein septima Claudiana, agresti fossa (ita locus erat) praemunita; dextro, octava per apertum limitem, mox tertia, densis arbustis intersepta. hic aquilarum signorumque ordo: milites mixti per tenebras, ut fors tulerat Praetorianum vexillum proximum tertianis; cohortes auxiliorum in cornibus; latera ac terga equite circumdata: Sido atque Italicus, Suevi, cum delectis popularium, primori in acie versabantur. At Vitellianus exercitus, qui adquiescere 22 Cremonae, et, reciperatis cibo somnoque viribus, confectum algore atque inedia hostem, postera die 24 * VOL. 11. |