Page images
PDF
EPUB

sunt, nisi dedecus sibi, atque illis gloriam pe

perere.

36. Ceterum postulandis reis tam continuus annus fuit, ut feriarum Latinarum diebus, Praefectum urbis, Drusum, auspicandi gratia tribunal ingressum, adierit Calpurnius Salvianus in Sextum Marium. Quod a Caesare palam increpitum, caussa exilii Salviano fuit. Objecta publice Cyzicenis incuria coerimoniarum divi Augusti, additis violentiae criminibus adversum cives Romanos. Et amisere libertatem, quam bello Mithridatis meruerant circumsessi, nec minus sua constantia, quam praesidio Luculli, pulso Rege. At Fontejus Capito, qui Proconsul Asiam curaverat, absolvitur, comperto, ficta in eum crimina per Vibium Serenum. Neque tamen id Sereno noxae fuit, quem odium publicum tutiorem faciebat. Nam, ut quis districtior accusator, velut sacrosanctus erat: leves, ignobiles, poenis adficiebantur.

37. Per idem tempus Hispania ulterior, missis ad Senatum Legatis oravit, ut exemplo Asiae delubrum Tiberio matrique ejus extrueret. Qua occasione Caesar, validus alioqui spernendis honoribus, et respondendum ratus iis, quorum rumore arguebatur, in ambitionem flexisse, hujuscemodi orationem coepit: Scio P. C. constantiam meam a plerisque desideratam, quod A siae civitatibus, nuper idem istud petentibus, non sim adversatus. Ergo et prioris silentii defensionem, et quid in futurum statuerim, simul aperiam. Cum divus Augustus sibi atque urbi Romae tem

altro che a sè vergogna, e gloria a quei par

sarono, torirono.

no,

36. Tanto però di accuse fu tempestoso quell'anche nelle ferie latine si presentò Calpurnio Salviano a Druso, prefetto della città, recatosi per dar principio alla carica in tribunale, a denunziar Sesto Mario. Ripresone pubblicamente da Cesare, fu bandito. Accusaronsi i Ciziceni di aver trascurato il culto del divo Augusto, ed usato inoltre violenza a'cittadini romani. E perderono la libertà, che nella guerra di Mitridate assediati si meritarono, cacciato il re non meno per la costanza loro, che per l'ajuto venutone da Lucullo. Ma Fontejo Capitone, che fu proconsole in Asia, assolvesi, chiarite false le accuse da Vibio Sereno appostegli. Nè ciò pur nocque a Sereno, fatto sicuro dall'odio pubblico: poich'erano sacrosante, quanto più fiere, le spie; le abiette, l'infime si punivano.

3. Nel tempo stesso la Spagna ulteriore pregò il Senato con pubblica ambasceria di poter ergere, come l'Asia, un tempio a Tiberio e a sua madre. Cesare, per altro fermo a sprezzar gli onori, presa tale occasione per ismentir le grida di quanti come ambizioso lo laceravano, cominciò tale orazione: Io so che molti, Padri coscritti, desiderarono la mia costanza quando dianzi alle città d' Asia, che domandavan lo stesso, non contraddissi. Dunque e la causa di quel silenzio, e quanto per l'avvenire m'ho fermo, dichiarerò. Poichè dal divino Augusto non si vietò d'innal

plum apud Pergamum sisti non prohibuisset ; qui omnia facta dictaque ejus vice legis observer, placitum jam exemplum promptius secutus sum, quia cultui meo veneratio Senatus adjungebatur. Ceterum, ut semel recepisse, veniam habuerit; ita per omnes provincias effigie Numinum sacrari, ambitiosum, superbum: et vanescet Augusti honor, si promiscuis adulationibus vulgatur.

et ho38. Ego me P. C. mortalem esse, minum officia fungi, satisque habere, si locum principem impleam, et vos testor, et meminisse posteros volo. Qui satis superque memoriae meae tribuent, ut majoribus meis dignum, rerum vestrarum providum, constantem in periculis, of fensionum pro utilitate publica non pavidum, credant. Haec mihi in animis vestris templa, hae pulcherrimae effigies, et mansurae. Nam quae saxo struuntur, si judicium posterorum in odium vertit, pro sepulchris spernuntur. Proinde socios, eives, et Deos ipsos precor: hos, ut mihi ad finem usque vitae quietam et intelligentem humani divinique juris mentem duint ; illos, ut, quandocumque concessero, cum laude et bonis recordationibus facta atque famam nominis mei prosequantur. Perstititque posthac secretis etiam sermonibus adspernari talem sui cultum : quod alii modestiam, multi, quia diffideret, quidam, ut degeneris animi, interpretabantur. Optimos quippe mortalium altissima cupere. Sic Herculem, et Liberum apud Graecos, Quirinum apud nos, Deum numero additos. Melius Augustum, qui speraverit.

zare in Pergamo un tempio a sẻ ed alla città di Roma, io che tutti i suoi fatti e detti, siccome leggi, rispetterò, più volentieri il proposto esempio abbracciai, perchè al mio culto s'univa l'adorazion del Senato. Per altro, se l'accettarlo una volta merita scusa, l'essere in ogni provincia con sacre immagini divinizzato sarebbe fasto ed orgoglio: e svanirà l'onore d'Augusto, se da profusa adulazione si prodighi.

38. Io d'esser uomo, ne più che uomo, ed assai pago se adempia quanto conviensi a principe, qui a voi protesto, Padri coscritti, e voglio se lo rimembrino i posteri; i quali onoreranno assai bene la mia memoria, se degno dei miei maggiori, ne' vostri affari accurato, intrepido ne' pericoli, nè pauroso d'incontrar odio per il ben pubblico, mi crederanno. Saranno questi i miei tempj ne' vostri cuori; questi i gloriosi ed eterni miei simulacri. Perocchè quelli, che si compongon di sasso, se la posterità gli abborra, spregiansi quali sepolcri. Prego perciò gli alleati ed i cittadini, e gli stessi Dei; questi, che mi dian mente, persinch'io viva, tranquilla ed intelligente d'ogni ragione umana e divina; quelli, che quando uscirò di vita, serbino del mio nome e de' fatti miei grata e onorevole rimembranza. Durò poi ne' privati discorsi ancora ad abborrire un tal culto. Lo che taluni a modestia, a diffidenza molti, certi a bassezza d'animo, attribuivano. Poichè gli animi nobilissimi a cose altissime aspirano. Cosi tra' Greci Ercole e Bacco, tra noi Quirino, furono aggiunAnnali Tom. II.

8

Cetera Principibus statim adesse: unum insatiabiliter parandum, prosperam sui memoriam. Nam contemptu famae, contemni virtutes.

39. At Sejanus, nimia fortuna socors, et muliebri insuper cupidine incensus, promissum matrimonium flagitante Livia, componit ad Caesarem codicillos. Moris quippe tum erat, quamquam praesentem, scripto adire. Ejus talis forma fuit: Benevolentia patris Augusti, et mox plurimis Tiberii judiciis ita insuevisse, ut spes votaque sua non prius ad Deos, quam ad Principum aures conferret. Neque fulgorem honorum unquam precatum: excubias ac labores, ut unum e militibus, pro incolumitate Imperatoris malle. Attamen, quod pulcherrimum, adeptum, ut conjunctione Caesaris dignus crederetur. Hinc initium spei. Et, quoniam audiverit, Augustum, in conlocanda filia, nonnihil etiam de Equitibus Romanis consultavisse; ita, si maritus Liviae quaereretur, haberet in animo amicum, sola necessitudinis gloria usurum. Non enim exuere imposita munia: satis aestimare, firmari domum adversum iniquas Agrippinae of fensiones, idque liberorum caussa. Nam sibi multum superque vitae fore, quod tali cum Principe explevisset.

40. Ad ea Tiberius, laudata pietate Sejani, suisque in eum beneficiis modice percursis, cum tempus, tam quam ad integram consultationem petivisset, a djunxit: Ceteris mortalibus in eo sta

« PreviousContinue »