faltatione verenda nudare fignificat. Addidit porro Mofes ad hanc denudationem circumftantiam loci, quod ea facta fit in fui, à. fe facti & habitati, (quod ab illo uxoris & liberorum diftin&tum fuifle hinc minus folide conjectat Mufculus,) tabernaculi, vel tentorii, h. e. domus vel cujufcunque vel pro temporis iftius ratione levioris, medio, h. e. intra illud quidem, non in agro aut alibi, attamen & palam in eo, non in lecto aut in aliquo alio tentorii angulo, quam emphafin Hebræi na nec Gracum nec Latinum Interpretem expreffiffe conqueritur Mufculus. Qui fimul ex hoc facto, & ex filentio de uxore Noachi, colligit, hanc vel in alio tabernaculo habitafle, coll. Gen, XXIV. 67. XXXI. 33. vel jam fuifle mortuam & Noachum viduum reliquifle poft fe. Id aliqui volunt facere ad minuendam culpam Noachi; prout Cyrillus habet, οἴκοι τε κ αποπλς ἦν τοῖς πολλοῖς, atque Chryfoftomus illuc videtur tendere, laudans illud Sirac. XXIX. 28. ἀρχὴ ζωῆς ἀνθρώπε ὕδωρ και άρα καἱμάτιον καὶ οἶκο καλύπτων ὠσχημοσύνην, & pro glofa addens, ἵνα κἂν ἀλῷ τις ὑπὸ τῆς μέθης, μὴ ἐκπομπεύηται, μηδὲ δημοσιεύηται, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ Ἡ οἰκείων πει ριςέλληται, καὶ μὴ προκέηται πᾶσι γέλως καὶ ἀσχημοσύνης ὑπός Deris. Alii potius augmentum mali facti in hoc loco fatis publico reperiunt. Sed, uti merito obfervare licet in ipfo tabernaculo fuo aliquid quod minuat, atque in tabernaculi medio aliquid quod augeat culpam Noachi; ita hæc circumstantia maxime videtur addita effe, ut inde conftaret ab una parte occafio facilis, & ab altera fimul foeditas magna, ejus quod tanquam à Chamo factum proximè fubjicitur verf. 22. Ita autem quando fe ipfum denudavit Noachus in medio tabernaculi fui tegumentis corporis fui, fimul ille privavit fe decore folito decentis fanctitatis, & venerabili gravitate apud filios fuos, addentibus Magiftris in Celi Jakar ex citatione Christ. Schotani,

-44od caufa fuerit filiis fuis de שגרם לבניו גלות בעין השותים במזרקי יין

nudationis, vel deportationis, propter peccatum bibentium crateres vini. Nec video, quid moverit Patres, ut totum hoc Noachi factum, quod in actibus poftremis prorfus culpabile deprehenditur, vertetint in vaticinium feu typum eorum quæ Chriftus ipfe laudabiliter erat facturus. Quod egit ipfe Auguftinus, non tantum generatim fcribens Lib. XII. de Civ. D. Cap. 1. ipfam Noe & vinea plantationem, & ejus fructu inebriationem, &

dor

من

dormientis nudationem, & qua ibi catera falta atque confcripta funt, propheticis effe gravidata fenfibus & velata tegminibus &c. fed & fpeciatim habens Cap. 2. paffionem Chrifti illius hominis-nuditate fignificatam effe &c. & hoc quod additum eft, in domo fua, eleganter oftendere, quod à fue carnis gente & domefticis fanguinis fui, utique a Judais, fuerat crucem mortemque paffurus &c. Et quod perinde exfequitur Lib. XII. c. Fauft. Manich. Cap. 23. Jam vero illud, quod de vinea, quam plantavit inebriatus Noë, nudatus eft in domo fua, cui non appareat Chriftus paffus in gente fua? Tunc enim nudata eft mortalitas carnis ejus &c. Uti & Hieronymus in Dial. adv. Luciferianos cum nudato patre, quem irrifit major filius & minor texit, confert Deum crucifixum, quem illuferunt Judai & honoraverunt Gentiles. Dum nos heic utique Auguftino fua poffumus reddere verba, quæ ipfe addidit Lib. XII. de Civ. D. Cap. 2. & quæ hodie etiam attendi à multis merentur; Non fane omnia quæ gefta narrantur aliquid etiam fignificare putanda funt ; fed propter illa, que aliquid fignificant, etiam ea qua nihil fignificant attexuntur. Solo enim vomere terra profcinditur, fed ut hoc fieri poffit, etiam catera aratri membra funt neceffaria. Et foli nervi in citharis atque hujufmodi vafis muficis aptantur ad cantum, fed ut aptari poffint infunt & catera in compaginibus organorum qua non percutiuntur à canentibus, fed ea qua percuffa reJonant his connectuntur. Ita in Prophetica historia dicuntur & aliqua nihil fignificant, fed quibus adhareant que fignificant & quodammodo religentur.

qua

Tranfitus

ad Cha

VI. Poft Noachi facta tria fucceffiva ad Chamum eft veniendum, qui hoc proprio nomine non tantum notatus, fed & à mum, qui filio Cenahane defcriptus ut hujus pater, dicitur primum patris fui fimul de nuditatem vidiffe, & dein candem nunciaffe duobus fratribus fuis fcribitur ut foris. De nomine proprio on Cham non eft quod dicamus quid- nabanis. quam, quando conftat omnibus, ex Gen. v. 32. VI. 10. VII. 13. IX. 18. X. 1. &c. per illud defignari unum ex tribus No-achi filiis, & verifimillime minimum natu, uti oftendimus fatis prolixe EXERC. TEXT. II. Part. III. etiam ex verf. 24. ubi ipfe filius Noachi parvus vocatur in oppofitione ad Semum & Japhetum fratres fuos. Illum vero Chamum ipfum heic à fe fpectari Mofes irrefragabiliter docuit, eundem defcribendo ut WON/TATÉg xavadi, patrem Chanaan, feu Cenahan, ficuti

G 3,

anteau

antea verf. 18. apud mentionem trium filiorum Noachi ex Ar. ca egrefforum etiam dictum fuerat, p/ Xau de yo TaτηP Xavaάv, forro Chum ipfe eft pater Chanaan, apud LXX & Vulgatum. Ubi nulla eft ratio, cur nomen Canahanis, cum Malvenda, Pifcatore, aliifque, exponamus directe de genere Chananæorum, magis quam de horum communi patre à quo denominantur, cujufque pater proximus fuit Cham, uti liquet ex nominibus filiorum quatuor Chami recenfitis Gen. x. 6. Atque hinc apparet, Chamum patrem Canahanis dici omnino, quod hunc ille genuerit; addentibus præterea aliis maximum patris in hunc filium amorem, imo & morum pravorum fimilitudinem maximam inter hunc filium & nepotem Noachi. Quemadmodum ex Origene habet Theodoretus Quaft. LVII. in Gen. Ο Χαναὰν καὶ αὐτὸς ἀσεβὴς ἐγένετο, ὡς ἡ ἱσορία δηλοῖ, βελόμενον ἦν τὸ πνεῦμα δεῖξαι Ἡ οἰκειότητα ο πατρὸς πρὸς ἢ υιόν, τρόπον τινὰ ἀπαλλοτριοῖ τὸ ἢ ἀδελφῶν ἐυσεβείας προσθήκην, Χαμ ἦν πατὴρ Χα νααν, ὑἱοὶ μὲν τὸ πάντες ξ νῶε τῷ γένει, μόνῷ δὲ τῷ ἐχ υἱὸς τῷ τρόπῳ, ἀλλὰ νὰ ὁμοίς παιδὸς πατὴρ, διόπερ ἐμφαλικῶς κείται, αυτὸς πατὴρ Χαναάν &c. Et hanc quoque rationem dant ali qui, cur, cum tres alios filios habuerit Chamus, ab hoc uno tantum ut pater defcribatur; ficuti apud Theodoretum præcesfit ante verba citata, εἰ δ ̓ ἐχρῆν μνημονεῦσαι τ υιῶν, ἔδει πάντων, * μὴ μόνο Χαναάν. Sed addunt etiam vulgo, tanquam rationem alteram, concurfum improbi filii Canahan cum malo patre Chamo in hoc præfenti facto, de quo deinde videbimus; uti hoc apud Theodoretum non modo annectitur, fed & huc fimul referri poteft illud Ambrofii de Noë & Arca Cap. xxx. Cur ergo nomen addidit filii, nifi ut & vitio autoris deformaretur hæreditas, & autor filii nequitia gravaretur? Et pater igitur in filio, & in patre filius redarguuntur, habentes ftultitia, nequitia, impietatis, quique commune confortium. Nec poterat fieri, ut bonum generaret filium, qui bono patri nequam filius, & natura & eruditionis degener extitiffet. Verum communior & certior ratio nominati hujus filii potius quam aliorum filiorum Chami eft, quod originem Canahanæorum ab lifraëlitis delendorum fædam à Chamo voluerit prima datâ occafione feriò inculcare Mofes, & præterea aperire occafionem maledictionis à Noacho in Canahanem denunciatæ ob factum malum Chami. Enimvero, quando Cham

heic vocatur pater Canahan, iftius cui dein maledicitur, quæritur amplius, an hunc filium jam genuerit quo tempore facta fuit res quæ heic narratur porro, Quod negant aliqui, Canahanis nomen heic proleptice pofitum credentes, præeunte ipfo Ambrofio; Utique Chanaan natus non erat. Quodque omnino hac ratione negandum videtur apud exitum ex Arca verf. 18. Sed ab ævo contrarium tenuerunt plurimi, hinc Canahanem in fcelere hoc jungentes Chamo; five velint, hunc conceptum & natum poft Diluvium, five etiam eo durante in Arca per maximam Chami libidinem. Quemadmodum Chryfoftomus fcripfit brevius Serm. XXIX. in Gen. Τίνο ἕνεκεν, εἰπέ μοι, και ένα ταῦθα ξ ὑἱδ λέγει ἢ προσηγορίαν ; ἵνα μάθης ὅτι ἀκρατής τις ἦν κι ἀκόλας, κι ἀπὸ τὸ αὐτῆς γνώμης, ἀφ ̓ ἧς ἐν τοσάυτη κατατά σει παιδοποιῶν ἠνέχετο, ἀπὸ τὸ αὐτῆς καὶ νῦν εἰς + γεγεννηκότα ἐξύ βρισε. Et latius Serm. XXVIII. Τίν@ ἕνεκεν ἐπεσημήνατο και προσε έθηκεν, ὅτι Χαμ δὲ ἦν πατὴρ ξ Χαναάν; Βέλεται Mαὶ τότε αινί ξαπς ἡμῖν τὸ ἀκρασίας αυτὸ ἢ ὑπερβολὴν, καὶ ὅτι ἐδὲ τὸ συμφοράς τὸ μέγεθος συςαλῆναι αὐτὸν πεποίηκεν, ἐδὲ ἡ τοσάυτη ἐν τῇκιβω τῷ ςενοχωρία, ἀλλὰ καίτοι ξ πρεσβύτε ἐδέπω καὶ νῦν τεκνοποιή σαν, ἔτι τῇ ἀκρασίᾳ ἑαυτὸν ἐκδὲς ἐν καιρῷ τοσάυτης αγανακ τήσεως κ πανωλεθρίας * οἰκεμένην καταλαβέσης, πεὶ συνεσίαν ή σχολεῖτο, καὶ τὸ ἀχαλίνωτον τὸ ἐπιθυμίας 8 κατέτελλεν, ἀλλ ̓ ἤδη ἄνωθεν καὶ ἐκ προοιμίων ἐδείκνυ δ γνώμης αυτῇ τὸ μοχθηρόν όσο ἱκανὴ ἢ ἡ τοσαντη αθυμία παζαν σβέσαι ἡδονὴν, καὶ ἐδὲν ταυτην Η φλόγα καὶ Ἡ μανίαν καλας είναι δύναται, ὡς ἀθυμίας ἐπίτασις καὶ συμφοράς ὑπερβολὴ ὁ τοίνυν ἐν τοσέτῳ μεγέθει 7 κακῶν τοσάν την ἐπιδειξάμενα Η λύτλων καὶ μανίαν ἀεὶ ἢ παιδοποιίαν, ποιας ἂν εἴη συγνώμης άξι@ ; Sed Canahanem demum poft Diluvium efle natum, liquet clariffime, tum ex numero otonario tam egrefforum ex Arca quam ingrefforum in eam & falvatorum per eandem Gen. vi. 18. v11. 7. 13. vIIK. 16. 18. 1. Pet. 111. 20. &c. tum ex horum benedictione poft Diluvium fecuta Gen. 1x. 1. & generatione illis tum demum tributa Gen. x. 1. Ad quæ omnia tanquam argumentum probabile addunt alii, quod inter filios Chami ponitur Canahan quartus feu ultimus poft tres alios Cush Mitfrajim & Put Gen. x. 6. 1. Chron. 1. 8. dum tamen Canahanis ultimo loco pofiti ratio forte effe poffet non ferior nativitas, fed major maledictio, &

Vifus Pa

tus.

notior pofterorum & terre horum relatio ad populum Ifraël. Attamen plufquam probabile exiftimo, ubi aliquo tempore poft Diluvium contigit hæc ebrietas & denudatio Noachi, atque in hujus maledictione totiens Canahanis tanquam jam noti nomen adhibetur verf. 25. 26. 27. illum jam omnino natum fuifle cum hæc fierent. Quod etiam alias fupponere videtur Ambrofius Cap. XXVIII. Ad coacervandum delictum ipfius addita ejus eft generatio, qui cum haberet filium, & pater effet, folus ipfe patrem non cognovit, qui magis cognofcere debuiffet, & ideo improbum ha bere meruit filium, quia improbus fuerat patri.

VII. Hic ipfe autem Cham, filius minimus Noachi, & paterne Nu. ter Canahanis, fertur fui patris, Noachi inebriati nempe & ditatis Cha- hinc inhonefte denudati, nuditatem vidiffe; van my n / nat mo tribu sideíuvwow & matęès, quod cum vidiffet, verenda fcilicet patris fui effe nudata, apud LXX & Vulgatum. Vocabulum my frequentifime alias LXX expofitum per αἰσχύνην & άσχημοσύ vv, quod Aquila & Symmachus etiam heic habent, five reddas per nuditatem fimpliciter ex notione radicisy/ five per turpitudinem &probrum, five per pudenda vel verenda, non multum intereft. Dum tamen illud non adco nos heic ducere videtur, vel ad denudationis Noachi actum, vel ad probrum quod hinc nafcebatur ipfi ebrio, quam quidem ad partes corporis yexyTina's & connexas; quibus turpitudo committi folet, & quas detectas habere probrofum eft; quas præ pudore poft peccatum tegere decet ad exemplum Protaplaftorum, de quo cgimus Hift. Parad. Lib. III. Cap. 8. notante Auguftino Lib. XIV. de Civ. D. Cap. 17. ex hoc omnes gentes, quoniam ab illa ftirpe procreata funt, ufque adeo tenere infitum pudenda velare, ut quidam barbari illas corporis partes nec in balneis nudas habeant, fed cum earum tegumentis lavent; & quæ in hominum commixtione denudantur hinc & inde. Pro qua ultima appellationis hujus ratione alii cum Malvenda laudant antiphrafin, quod ille partes quas natura teclas & occultas effe voluit non debeant denudari. Iftum utique vocis my ufum reperimus nos vulgo & maxime obtinere Exod. xx. 26. XXV111. 42. Lev. xv111.6. 7. 8. 9. 10. &c. eundemque deprehendimus heic maxime commodum, ut facti Chamici fœditas inde conftet. Dum verò res præcipua heic hæret in vifu feu confpectu nuditatis paternæ tributo Chamo patri Canahanis

opera