cat, nomine totius maximam partem plerumque fignificans, fexcen tefimo quippe anno vita Noë fecundo mense factum eft diluvium &c. Quod non tantum Papifte complures fequuntur, fed & inter noftros Calvinus ipfe; Ubi nunc reperientur viginti anni? Refpondent fudai, crefcente hominum malitia fuisse refciffos. Cæterum ifto effugio nihil opus eft, quando Scriptura ubi de quingentefimo atatis illius anno loquitur, non affirmat coufque jam tunc pertigiffe. Atque hic modus loquendi plus quam tritus eft, tam initium temporis quam finem in numeris notari. Quia ergo major pars quinti centenarii transacta erat, ut quingentis annis propinquus foret, dicitur ejus fuiffe atatis. Sed hanc fententiam impugnant alii ex Papiftis quoque, cum Pererio; ex eo quod generatio Semi Chami & Japheti cum anno quingentefimo Nox jungatur Gen. v. 32. ante tradita à Mofe hæc Dei judicis verba, quodque biennio poft Diluvium Sem non centum & viginti fed centum tantum annorum fuiffe dicatur Gen. x1, 10. Ūti adverfus eam omnino etiam facit, quod anni Patriarcharum generantium apud Mofen ufque ad minimos numeros plene exprimantur, uti adverfus biennium addendum annis quingentis Noachi ex alia hypothefi Chronologica obfervavimus etiam nos EXERC. TEXT. II. Part. III. Nec magis tamen placere debet expofitio illa Hieronymi & Chryfoftomi, scribente adverfus eam Cel Riveto; Cum Deus numerum annorum pracise definierit, nec foleat de tempore conceffo ad pœnitentiam aliquid imminuere, qui tardus eft ad iram, non poteft eorum refponfio confiftere. Sicuti hoc magnoperè etiam urget Aug. Torniellus ad A. M. 1537. dilationes ad converfionem peccatorum expectandam femel indultas abbreviare non confueviffe pium & mifericordem Dominum, fed interdum potius elongare &c. Rectius itaque dudum Judæi cum Aben Ezra & farchio notarunt, nondum fuiffe annum quingentefimum Noachi & generationis ipfius, quando hoc Dei verbum de centum & viginti annis hominis prolatum eft, fed in contexenda genealogia & chronologia Patrum Mofen per quandam prolepfin fecifle mentionem Anni Noachi Quiugentefimi cum generarct filios nominatos, ob materiæ iftius continuitatem ; atque hoc Dei dictum de centum & viginti annis per quandam hyfterologiam effe narratum, ubi continuo fimiliter pertexenda erat hiftoria Diluvii, licet citius effet à Deo auditum; in quam

D 2

rem

rem archi etiam merito laudat Seder Holam, & dicunt illi pariter fuo more, in Scriptura non effe pro prius & pofterius. Et fequuntur hoc vulgo Chriftiani recentiores, non tantum ex noftris, fed & ex Papiftis, inter quos fac. Bonfrerius habet; Itaque hac centum viginti annis ante Diluvium, anno Neë quadrin gentefimo o&togefimo, a Deo per fpeciem comminationis fuere dicta, five Noë, five alus prophetico Spiritu afflatis ut Lamech Mathusalem,qui ea hominibus denunciarent. Itaque qua in fine Cap. prac, de Noe diEta funt, cum quingentorum effet annorum genuiffe Sem Cham & Japhet, per Anticipationem funt dicta, quod ita feries capitis exigeret. Nulla utique fic fupereft ratio, ob quam fomniemus, fpatium centum & viginti annorum primo mundo in Dei longanimitate conceflum deinde, vel ex ira majori, vel ex gratia fingulari, fuifle abbreviatum & contractum fexta fui parte, in primis ubi tam emphatice legimus 1. Pet. 111. 20. OTε añα ἐξεδέχετο ἡ ξ θες μακροθυμία ἐν ἡμέραις νῶε &c. uti nec ab altera parte quidquam occurrit, quod fufpicionem injiciat temporis illius longius protracti, ac fi ferius adhuc Diluvium fuperveniflet orbi poft expletos dudum annos illos CXX. Atque hinc ex eventu videtur fatis apparere, quod Deus illum annorum numerum nominans declaraverit quidem propofitum fuum firmum, fed ita ut apud homines, eventus infcios & officii fui ac divinæ bonitatis confcios, habuerit directe vim comminationis feriæ, quæ poffet deberetque ad refipifcentiam pellere, fi forte fic ctiam iræ denunciatæ vel dilationem vel ablationem impetrarent à Dco, nec adeo fpem omnem veniæ prorfus præcideret, quæque hinc ob non fecutum refipifcentiæ fructum fuo tempore ftatuto exfecutioni eft data. Hoc tamcn confiderationem forte meretur, annon fententia hæc Dei. adco generatim primo fit concepta, ut etiam Noachus cum fuis illi prout fonat videatur fubjici; qui cum deinde feratur gratiam inveniffe in oculus Jehova Gen. VI. 8. &c. debebit, ex ifta hypothefi reftrictæ dein fententiæ, hæc primum comminationis conditionatæ magis quam certi vaticinii rationem quoad objectum fuum utique habuifle. Secundum Pareum vero noftrum etiam denunciatio hæc habet inclufam promiffionem. impunitatis fi refipifceret mundus.

XII. Altera paucis tangenda quæftio eft, quamobrem Cen

tum

cur Deus

Paucio

mundi heic

tum & Viginti Annos, non plures vel pauciores, numerum- Inveftigaque hunc minorem cum majore completo, Deus primo mun- tur tandem, do conceflèrit? Ubi omnia myfteria Arithmetica, Aftronomica, Annos vel Cabbaliftica, non producam, fed potius fupremum Dei ita CXX poftatuentis arbitrium laudabo. Una eft præterea obfervatio tras quam fubtilis quidem fed minus folida, de occulte fic indicata totius plures vel humani generis, vel mundi, duratione, fifiant Anni Jubilei, uti res,homihabet Caftalio. Quod myfterium ita ex Petro Bongo exponit Corn, nibus primi à Lapide, ut notet Centum & Viginti Annos conftituere Quin- conftitue quagefimam partem Annorum Sex Mille, adeo ut Anni Cen- rit. tum & Viginti nos ducant ad Annos Centum & Viginti Jubilæos magnos Mofaicos, qui efficiant Annos Sex Mille per quos mundus hic durabit inde à creatione, fecundum fex etiam hujus perfectæ dies. Sed longe probabilius hunc numerum annorum CXX. derivat ex Annorum conftitutione & circulo ante Diluvium Ill. Scaliger cum fequacibus. Nempe ex hiftoria Diluvii conftat,Menfes Quinque plane conftituere Dies Centum & Quinquaginta, coll. Gen. v11. 11. 24. VIII. 3. 4. qui hinc complexi triginta dies finguli videntur tum potius Solares quam Lunares omnes Pleni poft fe invicem fuifle. Quam in rem alii quoque conferunt ex Gen. XXIV. 55. y feu decadem dierum, tanquam tertiam plane menfis partem; quo tamen nomine hæc venire poffet, etiamfi horæ paucæ fecundum menfis lunaris conftitutionem naturalem deeflent, vel etiam tertia pars diei in menfibus cavis, uti fic Attici quoque habuere Decades tres Menfis, isauery, μeos, & 49ívov; dum Ill. Scaliger Lib. IV. de Emend. Temp. heic intelligi vult, ita per dies, annum folis vertentem, ut denarium exponat per menfes decem, hoc eft 300. dies. Quando autem fic Menfes deprehenduntur tempore Diluvii Solares, etiam Annus Solaris 365. dierum ipfis videtur tribuendus, qui per Menfes duodecim Dierum 30.æqualiter divifi fuerint, reliquis fic per annum diebus quinque Sπayoμivais. De qua re omne dubium tolli obfervat Scaliger loc. cit. per anni appellationem. Vocabant enim / annum dierum, h. e. annum, quem non aquabili tributione menfium civilium defcribere poffis, fed dierum tantum numero complecti. Prater XII enim menfes abundant quinque epagomena, que menfem non conftituunt & tamen fine illis annus dierum conftare non poffit. Voca

D 3.

bant

bant etiam fimpliciter, id eft, dies, hoc enim nomine totam Solis converfionem intelligebant. Qua in re Grecos imitatores habuerunt, qui ἡμερῶν nomine Periodum Solarem aut ἔτῷ καθ ̓ ἥλιον intelligebant &c. Etiam nos meminimus, ab Arabibus Annum Romanorum Julianum Dies Romanos dici &c. Sed jam antea in hanc rem Lib. III. de Emend. Temp. dies Diluvii per partes fequentem in modum collegerat; Quis melius hoc docuerit, quam Mofes ipfe? Is fcribit, Diluvium capifle decima feptima menfis fecundi, centum quinquaginta dies aquas invaluiffe, & diem proximum a centefimo quinquagefimo, hoc eft centefimum quinquagefimum primum,fuiffe decimum feptimum menfis feptimi. Jam quadraginta fex dies ante Diluvis initium fluxerant, & poft ufque ad decrementa aquarum centum quinquaginta & unus, qui fiunt manifefto 197. & per triginta divifi relinquunt menfes fex prateritos, & diem xvi1. menfis feptimi. Quid clarius dici potuit? Mirum vero eft, nufquam in Scriptura embolimi menfis ullum veftigium aut memoriam exftare, Quod fortaffe ut plurimum in civilibus negotiis anno hoc aquabili, in facris Lunari uterentur. Hoc hariolantes dicimus. Quid enim aliud affirmare poffumus? Certe in menfibus tricenum dierum continuis Luna locum habere non poteft ; neque annus Lunaris effe, qui 365. dies haberet, quos ita in defcriptione Diluvii aquus lector invenire poterit. Die primo menfis decimi, hoc eft die 271. a capite anni, juga montium nudata funt, & ex aquis in emerfum prodierunt. Expectavit 40. dies Noah, cum jam 311. dies à capite anni fluxiffent. Mox emifit corvum, quem libere ire redire permifit, donec aque omnino exuita fuiffent. Non defignat hos longum fpatium Mofes, fed prudenti lectori ex fimili loco conjiciendum relinquit, quantum intervallum illud fuerit. Nam eodem modo, poftquam expectaffet feptem dies, tunc emifit columbam, & reverfam iterum poft alteros feptem dies emifit. Sic fane alteri quadraginta dies ad illos priores addendi, & fic fient dies 351. Quibus adde XIV. pofteriores, quibus bis columba emissa. Fiunt fine dubio dies 365. Poft illos XIV, dies, ex quo columba non rediit ab illa inquam vefpera putat diem primum Anni Sequentis Mofes his verbis ftatum &c. Sed in his dum palam conftat conjecturas leviores mifceri, hoc omnino urget Scaliger, Annum prifcorum Hebræorum fuiffe merum Chaldaicum, aut quod idem eft Ægyptiacum, quem Hebrai ipfi vocabant □‘♫ ɲav annum dierum, hoc eft aqua

bilem, ¡μañóv &c. imo Veteres Hebraos Chaldae terra inquilinos alia anni forma quam Chaldaica ufos tam abfurdum credere, quam difficile demonftrare, ime nihil proclivius quam contrarium demonftrare &e. Imo cum Anno Chaldæorum conferunt etiam aliiAnnum Gracorum, faltem ante Solonis tempora, quem hi abÆgyptiis acceperant, &, ex obfervatione noftri quoque Spanhemii, vulgato anigmate Cleobuli expreferunt, ὡς ὁ πατὴρ, παῖδες δὲ δώ dexa, Tự dèixásy Taides Telánovτa, quibus 360 diebus, inquit ille, dubio procul Ægyptiorum in morem addui fub finem dies 5. ut annus effet dierum 365. Etiamfi vero in iftis fingulis neutiquam fit demonftrationis vis, videntur tamen cuncta, etiam poft collatas aliorum exceptiones, quas collegit quoque Cel Heideggerus Hift. Patr. P. 1. Exerc. XII. fententiam eam fatis facere probabilem; præ altera perfuafione, uti inquit Scaliger, mira, non folum fudaorum fed hominum pietatis Chriftiana, annum Hebraorum prifcorum fuiffe unicum tantum qui hodie est, hoc eft Lunarem &c. Nec fpeciem magnam habet, quod Cel. Heideggerus cum aliis Mentes Lunares continuos quinque fingulos triginta dierum putat pofle admitti tempore Diluvii, obcœlum pluviofum,horrens perpetuis nubibus, quali cœli facie perfpicuum fit phafin Luna Noam habere non potuiffe, atque hinc Neomeniam unamquamque die XXXI. debuifle incipere. Enimvero ut ad rem noftram nunc tandem propius accedamus, cum Annus Solaris habeat Sex fere Horas feu diei unius quadrantem fupra dies CCCLXV. unde eft apud nos Annus quiique Quartus Biflextilis per diei unius integri additionem intercalarem, feruntur Chaldæi veteres aliique Orientales, & creduntur hinc quoque Veteres Hebræi cum Patriarchis ante Diluvium, Horas illas Sex collegiffe donec Menfis inde fieret dierum triginta, quod nempe factum eft Anno quoque Centefimo & Vigefimo. In Anno Aquabili, inquit Scaliger, non potuerunt tueri fines Epoche, ut tempus civile ad illam dirigerent,nifi officio intercalationis. Ecquem modum habere potuerunt nifi Chaldaicum? A Chaldais Annum habuerunt, ab iifdem Intercalationem retinuerunt. Habuerunt igitur ipfi fuam magnam Periodum, qualis fuit Salchodai ( ET & 9e8, Annus Dei, annorum 1440) Perfarum, aut Denarius Dodacaeteridum Chaldaicus. Quod fane vero verius. Nam 120 Annis definiebant Seculum, ut vitam humanam, Gen. VI. 3. Hoc Spa