Culmine delubri, tanquam in mare fluxerit amnis Gurgitibus miris, et lactis vortice torrens.
Intercepta decem quereris sestertia fraude Sacrilegâ? Quid si bis centum perdidit alter Hoc arcana modo? majorem tertius illâ
Summam, quam patulæ vix ceperat angulus arcæ? Tam facile et pronum est superos contemnere testes,
Si mortalis idem nemo sciat! Adspice, quantâ Voce neget? quæ sit ficti constantia vultus? Per solis radios, Tarpeiaque fulmina jurat, Et Martis frameam, et Cirrhæi spicula vatis, Per calamos venatricis pharetramque Puellæ, Perque tuum, pater Ægæi Neptune, tridentem ; Addit et Herculeos arcus, hastamque Minervæ, Quidquid habent telorum armamentaria cœli.
Si verò 1 pater est: Comedam, inquit, flebile nati Sinciput elix, Pharioque madentis aceto.
Sunt, in Fortunæ qui casibus omnia ponant, Et nullo credant mundum rectore moveri, Naturâ volvente vices et lucis, et anni; Atque ideo intrepidi quæcunque altaria tangunt. Est alius, metuens ne crimen pæna sequatur: Hic putat esse deos, et pejerat, atque ita secum: Decernat, quodcunque volet, de corpore nostro Isis, et irato feriat mea lumina sistro,
Dummodo vel cæcus teneam, quos abnego, nummos. Et phthisis, et vomica putres, et dimidium crus
Sunt tanti? Pauper locupletem optare podagram Ne dubitet Ladas, si non eget Anticyrâ, nec Archigene. Quid enim velocis gloria plantæ Præstat, et esuriens Pisææ ramus olive?
Ut sit magna, tamen certè lenta ira deorum est. Si curant igitur cunctos punire nocentes, Quando ad me venient? sed et exorabile numen Fortasse experiar: solet his ignoscere. Multi Committunt eadem diverso crimina fato: Ille crucem sceleris pretium tulit, hic diadema. Sic animum diræ trepidum formidine culpæ Confirmant. Tunc te sacra ad delubra vocantem Præcedit, trahere immo ultro ac vexare paratus. Nam, quum magna malæ superest audacia causæ, Creditur a multis fiducia. Mimum agit ille, Urbani qualem fugitivus scurra Catulli : Tu miser exclamas, ut Stentora vincere possis,
Vel potiùs, quantùm Gradivus Homericus: Audis, Jupiter, hæc, nec labra moves, quum mittere vocem Debueras, vel marmoreus, vel aeneus? aut cur In carbone tuo chartâ pia thura solutâ
Ponimus, et sectum vituli jecur, albaque porci
Omenta? Ut video, nullum discrimen habendum est Effigies inter vestras, statuamque Vagellî. Accipe, quæ contrà valeat solatia ferre,
Et qui nec Cynicos nec Stoïca dogmata legit A Cynicis tunicâ distantia, non Epicurum Suspicit exigui lætum plantaribus horti. Curentur dubii medicis majoribus ægri; Tu venam vel discipulo committe Philippi. Si nullum in terris tam detestabile factum
Ostendis, taceo; nec pugnis cædere pectus
Te veto, nec planâ faciem contundere palmâ,
Quandoquidem accepto claudenda est janua damno, Et majore domûs gemitu, majore tumultu
Planguntur nummi, quàm funera. Nemo dolorem Fingit in hoc casu, vestem deducere summam Contentus, vexare oculos humore coacto Ploratur lacrymis amissa pecunia veris. Sed si cuncta vides simili fora plena querelâ, Si, decies lectis diversâ parte tabellis,
Vana supervacui dicunt chirographa ligni, Arguit ipsorum quos littera, gemmaque princeps Sardonychus, loculis quæ custoditur eburnis : Ten', O delicias! extra communia censes Ponendum? Quî tu gallinæ filius albæ, Nos viles pulli nati infelicibus ovis ?
Rem pateris modicam, et mediocri bile ferendam, Si flectas oculos majora ad crimina. Confer Conductum latronem, incendia sulphure cœpta Atque dolo, primos quum janua colligit ignes; Confer et hos, veteris qui tollunt grandia templi Pocula adorandæ rubiginis, et populorum Dona, vel antiquo positas a rege coronas. Hæc ibi si non sunt, minor exstat sacrilegus, qui Radat inaurati femur Herculis, et faciem ipsam Neptuni; qui bracteolam de Castore ducat. An dubitet, solitus totum conflare Tonantem? Confer, et artifices, mercatoremque veneni, Et deducendum corio bovis in mare, cum quo Clauditur adversis innoxia simia fatis.
Hæc quota pars scelerum, quæ custos Gallicus Urbis Usque a lucifero, donec lux occidat, audit?
Humani generis mores tibi nôsse volenti
Sufficit una domus. Paucos consume dies, et
Dicere te miserum, postquam illinc veneris, aude. Quis tumidum guttur miratur in Alpibus? aut quis In Meroë crasso majorem infante mamillam? Cærula quis stupuit Germani lumina, flavam Cæsariem, et madido torquentem cornua cirro? Nempe quòd hæc illis natura est omnibus una.
Ad subitas Thracum volucres nubemque sonoram
Pygmæus parvis currit bellator in armis :
Mox impar hosti raptusque per aëra curvis
Unguibus a sævâ fertur grue. Si videas hoc Gentibus in nostris, risu quatiare: sed illîc,
Quanquam eadem assiduè spectentur prælia, ridet Nemo, ubi tota cohors pede non est altior uno. Nullane perjuri capitis fraudisque nefandæ Pœna erit? Abreptum crede hunc graviore catenâ Protenus, et nostro (quid plus velit ira?) necari Arbitrio manet illa tamen jactura, nec unquam Depositum tibi sospes erit. Sed corpore trunco Invidiosa dabit minimus solatia sanguis: At vindicta bonum vitâ jucundius ipsâ. Nempe hoc indocti, quorum præcordia nullis Interdum aut levibus videas flagrantia causis. Quantulacunque adeò est occasio, sufficit iræ. Chrysippus non dicet idem, nec mite Thaletis Ingenium, dulcique senex vicinus Hymetto, Qui partem acceptæ sæva inter vincla cicuta Accusatori nollet dare. Plurima felix Paulatim vitia atque errores exuit omnes, Prima docet rectum Sapientia: quippe minuti Semper et infirmi est animi exiguique voluptas Ultio. Continuò sic collige, quòd vindictâ Nemo magis gaudet, quàm fœmina. Evasisse putes, quos diri conscia facti Mens habet attonitos, et surdo verbere cædit, Occultum quatiente animo tortore flagellum? Pœna autem vehemens ac multo sævior illis, Quas et Cædicius gravis invenit, et Rhadamanthus Nocte dieque suum gestare in pectore testem. Spartano cuidam respondit Pythia vates: Haud impunitum quondam fore, quòd dubitaret
Depositum retinere, et fraudem jure tueri Jurando. Quærebat enim, quæ numinis esset Mens, et an hoc illi facinus suaderet Apollo? Reddidit ergò metu, non moribus; et tamen omnem Vocem adyti dignam templo veramque probavit Exstinctus totâ pariter cum prole domoque, Et, quamvis longâ deductis gente, propinquis. Has patitur pœnas peccandi sola voluntas. Nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, Facti crimen habet. Cedo, si conata peregit? Perpetua anxietas nec mensæ tempore cessat, Faucibus ut morbo siccis, interque molares Difficili crescente cibo: sed vina misellus Exspuit; Albani veteris pretiosa senectus Displicet. Ostendas melius, densissima ruga Cogitur in frontem, velut acri ducta Falerno. Nocte brevem si fortè indulsit cura soporem, Et toto versata toro jam membra quiescunt; Continuò templum, et violati numinis aras, Et, quod præcipuis mentem sudoribus urguet, Te videt in somnis: tua sacra et major imago Humanâ turbat pavidum, cogitque fateri.
Hi sunt, qui trepidant, et ad omnia fulgura pallent,
Quum tonat, exanimes primo quoque murmure cœli;
Non quasi fortuitus, nec ventorum rabie, sed
Iratus cadat in terras et judicet ignis.
Illa nihil nocuit, curâ graviore timetur
Proxima tempestas, velut hoc dilata sereno. Præterea, lateris vigili cum febre dolorem
Si cœpêre pati, missum ad sua corpora morbum
Infesto credunt a numine saxa deorum
Hæc et tela putant. Pecudem spondere sacel Balantem, et Laribus cristam promittere galli
Non audent: quid enim sperare nocentibus ægris Concessum? vel quæ non dignior hostia vitâ? Mobilis et varia est fermè natura malorum.
Quisnam hominum est, quem tu contentum videris uno Flagitio? Dabit in laqueum vestigia noster
Perfidus, et nigri patietur carceris uncum, Aut maris Ægæi rupem, scopulosque frequentes Exsulibus magnis. Pœnâ gaudebis amarâ Nominis invisi, tandemque fatebere lætus,
Nec surdum nec Tiresiam quenquam esse deorum.
PLURIMA Sunt, Fuscine, et famâ digna sinistrâ, Et nitidis maculam hæsuram figentia rebus, Quæ monstrant ipsi pueris traduntque parentes. Si da nosa senem juvat alea, ludit et hæres Bullatus, parvoque eadem movet arma fritillo. Nec melius de se cuiquam sperare propinquo Concedet juvenis, qui radere tubera terræ, Boletum condire, et eodem jure natantes Mergere ficedulas didicit, nebulone parente,
Et canâ monstrante gulâ. Quum septimus annus
Transierit puero, nondum omni dente renato, Barbatos licèt admoveas mille inde magistros, Hinc totidem, cupiet lauto cœnare paratu Semper, et a magnâ non degenerare culinâ. Mitem animum et mores modicis erroribus æquos Præcipit, atque animas servorum et corpora nostrâ Materiâ constare putat paribusque elementis; An sævire docet Rutilus, qui gaudet acerbo Plagarum strepitu, et nullam Sirena flagellis Comparat, Antiphates trepidi laris, ac Polyphemus, Tum felix, quoties aliquis tortore vocato Uritur ardenti duo propter lintea ferro? Quid suadet juveni lætus stridore catenæ, Quem mirè afficiunt inscripta ergastula, carcer Rusticus? Exspectas, ut non sit adultera Largæ Filia, quæ nunquam maternos dicere machos Tam citò, nec tanto poterit contexere cursu, Ut non ter decies respiret? Conscia matri Virgo fuit: ceras nunc hâc dictante pusillas Implet, et ad mochos dat eisdem ferre cinædis. Sic natura jubet : velociùs et citiùs nos Corrumpunt vitiorum exempla domestica, magnis Quum subeunt animos auctoribus. Unus et alter Forsitan hæc spernant juvenes, quibus arte benignâ
« PreviousContinue » |