Αρμενίας, εἶτ ̓ ἐπιστρέφει προς νότον καὶ διακόπτει τὸν Ταῦ ρον μεταξὺ τῶν Ἀρμενίων τε καὶ Καππαδόκων καὶ Κομμα γηνῶν, ἐκπεσὼν δ ̓ ἔξω καὶ γενόμενος κατὰ τὴν Συρίαν ἐπιστρέφει πρὸς χειμερινὰς ἀνατολὰς μέχρι Βαβυλῶνος καὶ ποιεῖ 5 τὴν Μεσοποταμίαν πρὸς τὸν Τίγριν· ἀμφότεροι δὲ τελευτῶσιν εἰς τὸν Περσικόν κόλπον. τὰ μὲν δὴ κύκλῳ τοιαῦτα, ὀρεινὰ σχεδόν τι πάντα καὶ τραχέα, πλὴν τῶν πρὸς τὴν Μηδίαν κεκλιμένων ὀλίγων, πάλιν δὲ τοῦ λεχθέντος Ταύρου τὴν ἀρχὴν λαμβάνοντος ἀπὸ τῆς περαίας τῶν Κομμαγηνῶν καὶ τῶν Με 10 λιτηνῶν, ἣν ὁ Εὐφράτης ποιεῖ, Μάσιον μέν ἐστι τὸ ὑπερκείμενον ὄρος τῶν ἐν τῆ Μεσοποταμία Μυγδόνων ἐκ νότου, ἐν οἷς ἡ Νίσιβίς ἐστιν· ἐκ δὲ τῶν πρὸς ἄρκτον μερῶν [ἡ] Σωφηνὴ κεῖται μεταξὺ τοῦ τε Μασίου καὶ τοῦ Ἀντιταύρου. οὗτος δ ̓ ἀπὸ τοῦ Εὐφράτου καὶ τοῦ Ταύρου τὴν ἀρχὴν λαβὼν τε15 λευτῷ πρὸς τὰ ἑῷα τῆς Ἀρμενίας, ἀπολαμβάνων μέσην τὴν Σωφηνήν, ἐκ θατέρου δὲ μέρους ἔχων τὴν Ακιλισηνὴν μεταξὺ ἱδρυμένην τοῦ Ταύρου τε καὶ τῆς τοῦ Εὐφράτου * Μεσο* ποταμίας, πρὶν ἢ κάμπτειν αὐτὴν ἐπὶ νότον. βασίλειον δὲ τῆς Σωφηνῆς Καρκαθιόκερτα. τοῦ δὲ Μασίου ὑπέρκειται πρὸς ἕω 20 πολὺ κατὰ τὴν Γορδυηνὴν ὁ Νιφάτης, εἶν ̓ ὁ Ἄβος, ἀφ ̓ οὗ καὶ ὁ Εὐφράτης ῥεῖ καὶ ὁ Ἀράξης, ὁ μὲν πρὸς δύσιν, ὁ δὲ πρὸς ἀνατολάς· εἶθ ̓ ὁ Νίβαρος μέχρι τῆς Μηδίας παρατείνει. 3. Ὁ μὲν οὖν Εὐφράτης εἴρηται δν τρόπον ῥεῖ· ὁ δὲ Ἀρά ξης, πρὸς τὰς ἀνατολὰς ἐνεχθεὶς μέχρι τῆς Ἀτροπατηνῆς, κάμ25 πτει πρὸς δύσιν καὶ πρὸς ἄρκτους καὶ παραρρεῖ τὰ Ἄζαρα πρώτ ποιεῖ 2. των ante Καππαδόκων add. 1. 7. τι] τὰ κ. 9. μελιγη τῶν CDhilru μελιτινῶν ο ald. 10. ἣν] ὃν CDhiw: verba ἣν om. Ε. μάδιον Ι. 12. πρὸς ἄρκτων Ε προσάρκτων Cloruxz, sed in hoc ex corr. προσαρκτίων, quod exhibent edd. inde a Cas. ή om. codd., exc. 3%. σοφηνή D (sed o ex o pr. m. mut.) h. 16. ἀκαλισηνήν Ε. 17. Ταύρου in Ἀντιταύρου mutandum censet Du Theil. valde probabiliter. 17. ποταμίας] μεσοποταμίας codd., Cor. corr. e coni. Salmas in Sol. p. 437. 18. αὐτὸν ας Tzsch. Cor.: priusquam is ad austrum deflectat Guar. 19. καρθασιόκερτα E. 20. χορδυληνὴν Ε γοργοδιλὴν π γοργοδυληνὴν codd. rell. : Cor. 22. τῆς om. Ε. 24. τὰς om. Ε. 25. τὰ] τὴν codd.: praeterea ἄζαραν habent (?) ald. τὰ Ζάρα Tzsch. Cor., coll. XVI, 744, corr. C. 528 τον, εἶτ ̓ Ἀρτάξατα, πόλεις Αρμενίων· ἔπειτα διὰ τοῦ Ἀραξηνοῦ πεδίου πρὸς τὸ Κάσπιον ἐκδίδωσι πέλαγος. 4. Ἐν αὐτῇ δὲ τῇ Ἀρμενίᾳ πολλὰ μὲν ὄρη, πολλὰ δὲ ὀροΑ. 800 πόδια, ἐν οἷς οὐδ ̓ ἄμπελος φύεται ῥᾳδίως, πολλοὶ δ ̓ αὐλῶνες, οἱ μὲν μέσως, οἱ δὲ καὶ σφόδρα εὐδαίμονες· καθάπερ τὸ Ἀρα- 5 ξηνὸν πεδίον, δι ̓ οὗ ὁ Ἀράξης ποταμὸς ῥέων εἰς τὰ ἄκρα τῆς Αλβανίας καὶ τὴν Κασπίαν ἐκπίπτει θάλασσαν, καὶ μετὰ ταῦτα ἡ Σακασηνή, καὶ αὐτὴ τῇ Ἀλβανίᾳ πρόσχωρος καὶ τῷ Κύρῳ ποταμῷ, εἶθ ̓ ἡ Γωγαρηνή· πᾶσα γὰρ ἡ χώρα αὕτη καρποῖς τε καὶ τοῖς ἡμέροις δένδρεσι καὶ τοῖς ἀειθαλέσι πληθύει, φέ- 10 ρει δὲ καὶ ἐλαίαν. ἔστι δὲ καὶ ἡ Φανηνὴ τῆς Ἀρμενίας ἐπαρχία καὶ ἡ Κωμισηνὴ καὶ Ὀρχιστηνή, πλείστην ἱππείαν παρέχουσα· ἡ δὲ Χορζηνὴ καὶ Καμβυσηνὴ προσβορώταταί εἰσι καὶ νιφόβολοι μάλιστα, συνάπτουσαι τοῖς Καυκασίοις ὄρεσι καὶ τῇ Ἰβηρίᾳ καὶ τῇ Κολχίδι· ὅπου φασὶ κατὰ τὰς ὑπερβολὰς τῶν 15 ὀρῶν πολλάκις καὶ συνοδίας ὅλας * τῶν ὁρῶν* ἐν τῇ χιόνι καταπίνεσθαι, νιφετῶν γινομένων ἐπὶ πλέον· ἔχειν δὲ καὶ βακτηρίας πρὸς τοὺς τοιούτους κινδύνους παρεξαίροντας εἰς τὴν Ε κεύρῳ 1 κικύρῳ h. αὐτὴ τῇ om. r. ubi Dianae templum ita nominatum in Elymaide commemoratur: legi- καμβισινή Dh. 14. νιφοβόλοι ἐπιφάνειαν ἀναπνοῆς τε χάριν καὶ τοῦ διαμηνύειν τοῖς ἐπιοῦσιν, ώστε βοηθείας τυγχάνειν, ἀνορύττεσθαι καὶ σώζεσθαι. ἐν δὲ τῇ χιόνι βώλους πήγνυσθαί φασι κοίλας περιεχούσας χρηστὸν ὕδωρ ὡς ἐν χιτῶνι, καὶ ζῷα δὲ ἐν αὐτῇ γεννᾶσθαι· και 5 λεῖ δὲ σκώληκας Απολλωνίδης, Θεοφάνης δὲ θρίπας· καν τούτοις ἀπολαμβάνεσθαι χρηστὸν ὕδωρ, περισχισθέντων δὲ τῶν χιτώνων πίνεσθαι· τὴν δὲ γένεσιν τῶν ζῴων τοιαύτην εἰκάζουσιν, οἵαν τὴν τῶν κωνώπων ἐκ τῆς ἐν τοῖς μετάλλοις φλογὸς καὶ τοῦ φεψάλου. 10 5. Ἱστοροῦσι δὲ τὴν Ἀρμενίαν, μικρὰν πρότερον οὖσαν, αὐξηθῆναι διὰ τῶν περὶ Ἀρταξίαν καὶ Ζαρίαδριν, οἳ πρότε ρον μὲν ἦσαν Ἀντιόχου τοῦ μεγάλου στρατηγοί, βασιλεύσαντες δ ̓ ὕστερον μετὰ τὴν ἐκείνου ἧτταν, ὁ μὲν τῆς Σωφηνῆς καὶ τῆς † Ακισηνῆς καὶ Ὀδομαντίδος καὶ ἄλλων τινῶν, ὁ δὲ τῆς 15 περὶ Ἀρτάξατα, συνηύξησαν, ἐκ τῶν περικειμένων ἐθνῶν ἀποτεμόμενοι μέρη, ἐκ Μήδων μὲν τήν τε Κασπιανὴν καὶ Φαυνῖτιν καὶ Βασοροπέδαν, Ἰβήρων δὲ τήν τε παρώρειαν τοῦ Παρυάδρου καὶ τὴν Χορζηνὴν καὶ Γωγαρηνήν, πέραν οὖσαν τοῦ 5. 2. τε post ανορύττεσθαι add. i Cor. θρῖπας] ὀριπάς codd., Xyl. corr. animalculis istis aquam contineri, dictum) bibi possit: neque tamen sum revocari possint haec verba. 6. περισχεθέντων codd., exc. Ε Epit: ruptis tunicis Guar. 9. φεψάλου] πετάλλου Dh πετάλου codd. rell., exc. E Epit. 11. ζαριάδην codd., Tzsch. corr. ex Tyrwh. coni., coll. p. 531 sq.: similiter ap. Athen. XIII, 575 Ζαριάδρης quidam commemoratur. Armeniorum autem primus hic rex Zadriades nominatur in numo, de quo v. G. Sandberger in commentatione de Zadriade Armeniae minoris rege primo Francof. a. M. 1840. ἀμισηνῆς ald. Ακιλισηνῆς edd. inde a Cas., quae scriptura per se satis arridet, sed Acilisene postea recensetur inter regiones ex vicinis populis a primis Armeniae regibus deinceps subactas. Quapropter codicum scripturam relinquere malui quantumvis corruptam, ac nescio an huc pertineat Αμφισσηνή, quam Steph. (s. v. Άμφισσα) dicit χώραν τῆς μι κράς Αρμενίας, excitato Strabonis libro XI. 15. παρακειμένων οππ. 16. μέρος hi. φανίτην codd., Tzsch. mut. 17. βασοροπαίδαν παρωρίαν CD. παιάδρου CDhloxx παιάνδρου 1, Xyl. corr. 18. χορζονὴν codd. 3. παρεχούσας τω. Mirum sane mihi videri fateor in quae scissis tunicis (hoc quoque mire perspicio quomodo ad saniorem sen CD. 14. Α. 801 Κύρου, Χαλύβων δὲ καὶ Μοσυνοίκων Καρηνῖτιν καὶ Ξέρξηνήν, ἃ τῇ μικρᾷ Αρμενίᾳ ἐστὶν ὅμορα ἢ καὶ μέρη αὐτῆς ἐστι, Καταόνων δὲ Ακιλισηνὴν καὶ τὴν περὶ τὸν Ἀντίταυρον, Σύρων δὲ Ταρωνῖτιν, ὥστε πάντας ὁμογλώττους εἶναι. 6. Πόλεις δ ̓ εἰσὶν τῆς Ἀρμενίας Ἀρτάξατά τε, ἣν καὶ ὁ Αρταξιάσατα καλοῦσιν, Ἀννίβα κτίσαντος Αρταξίᾳ τῷ βαC. 529 σιλεῖ, καὶ Ἄρξατα, ἀμφότεραι ἐπὶ τῷ Ἀράξῃ, ἡ μὲν Ἄρξατα πρὸς τοῖς ὅροις τῆς Ἀτροπατίας, ἡ δὲ Ἀρτάξατα πρὸς τῷ Ἀραξηνῷ πεδίῳ, συνωκισμένη καλῶς καὶ βασίλειον οὖσα τῆς χώρας. κεῖται δ ̓ ἐπὶ χερρονησιάζοντος ἀγκῶνος, τὸ τεῖχος κύ- 10 κλῳ προβεβλημένον τὸν ποταμὸν πλὴν τοῦ ἰσθμοῦ, τὸν ἰσθμὸν δ ̓ ἔχει τάφρῳ καὶ χάρακι κεκλεισμένον. οὐ πολὺ δ ̓ ἄπωθέν ἐστι τῆς πόλεως * ἐπὶ* τὰ Τιγράνου καὶ Ἀρταουάσδου γαζοφυλάκια, φρούρια ἐρυμνά, Βάβυρσά τε καὶ Ὀλανή· ἦν δὲ καὶ ἄλλα ἐπὶ τῷ Εὐφράτη. Αρταγήρας δὲ ἀπέστησε μὲν Ἀδὼς ὁ 15 1. μοσσυνίκων C μοσανοίκων Dllruxs. collocant Dhi. τήν τε ante καρηνῖτιν rell: Caranitis eadem καρηνητήν 1 καρηνίτην codd. provincia appellatur Plinio H. N. V, 20. s. 24, sed illa forma melius respondet nomini Karin (cf. Moses Choren. III, 59. Luc. Ingigius 1. 1. p. 28. St. Martin. I. 1. I, 66.).· Δερξηνή haud dubie appellabatur haec provincia, ut Plin. l. 1. exhibet, non Ξερξηνή: Armeniis enim vocabatur Derdschan (v. Ingig. 1. 1. p. 24. St. Martin. I, 74). Verumtamen cum Steph. (s. v.) h. 1. iam legerit Ξερξηνήν, hanc scripturam nolui attrectare. 3. ἀκλισιηνὴν codd. ἀκλησινὴν ald.: veram scripturam restituit Tzsch. 4. ταμωνῖτις codd. edd.: respondet Armeniorum provinciae Taron (v. Ingig. 1. 1. p. 89. St. Martin. 1. 1. I, 98), quae a Tacito (v. Ann. XIV, 24) nominatur Taraunitium (sic legendum, non Tauranitium) regio, Τάρανα Procopio (v. Pers. II, 25), Ταρών Const Porphyrog. (de adm. imp. c. 45) aliisque. Ceterum quam lenis mutatio sit apparet. 5. τῆς om. Cl edd. 6. ἀνίβα Dhrs. 7. ägζατα Ε (sic et paulo post). 8. ἀτροπάτης Ο ἀτροπάτος DEhiwrg (hic postea corr.). 9. ἀρταξενῷ Dh ἀρταξηνῷ codd. rell., Tzsch. corr. e Salmas. ac Tyrwh. coni., coll. p. 527: ad Araxinum cam pum Guar. 12. άποθεν D, sed o sup. o sec. m. add. 13. ἐπὶ] καὶ edd. inde a Xyl. parum commode: ἐπὶ fortasse ex ἐστὶ ortum, quod aptius h. 1. poneretur quam post άπωθεν. 14. βάρβυρσα Ι. 15. Agτάγειρα scribendum censuit Ruhnk. ad Vellej. II, 102, coll. Zonara X, 36; sed Armeniis est Artager (v. Ingig. 1. 1. p. 396. St. Martin. I, 122), quam formam reddiderunt etiam scriptores Latini: v. Vellej. 1. 1., Ruf. φρούραρχος, ἐξεῖλον δ ̓ οἱ Καίσαρος στρατηγοί, πολιορκήσαντες πολὺν χρόνον, καὶ τὰ τείχη περιεῖλον. 7. Ποταμοὶ δὲ πλείους μέν εἰσιν ἐν τῇ χώρα, γνωριμώτα τοι δὲ Φᾶσις μὲν καὶ Λύκος εἰς τὴν Ποντικὴν ἐκπίπτοντες θά5 λατταν (Ερατοσθένης δ ̓ ἀντὶ τοῦ Λύκου τίθησι Θερμώδοντα οὐκ εὖ), εἰς δὲ τὴν Κασπίαν Κῦρος καὶ Ἀράξης, εἰς δὲ τὴν Ἐρυθρὰν ὅ τε Εὐφράτης καὶ ὁ Τίγρις. 8. Εἰσὶ δὲ καὶ λίμναι κατὰ τὴν Ἀρμενίαν μεγάλαι, μία μὲν ἡ Μαντιανή, Κυανῆ ἑρμηνευθεῖσα, μεγίστη, ὡς φασι, μετὰ 10 τὴν Μαιώτιν, αλμυροῦ ὕδατος, διήκουσα μέχρι τῆς Ἀτροπατίας, ἔχουσα καὶ ἁλοπήγια· ἡ δὲ Ἀρσηνή, ἣν καὶ Θωπῖτιν breviar. c. 19. Amm. Marc. XXVII, 12. Ἄδων vel, ut extat ap. Zonar. 1. 1., δδων scribendum esse haud improbabiliter censet Voss. ad Vellej. Paterc. 1. 1., coll. Flor. IV, 12. Rufoque l. 1., ubi Domnes s. Donnes idem homo nominatur. 6. Κύρος Tzsch. Cor. 7. τίγρης χ et sic const. 9. Ματιανή fortasse scribendum, cum a Matianorum populo videatur hoc nomen petitum esse: explicationem certe nominis a Strabone subiectam falsam esse ex Armeniorum lingua facile evincitur, in qua nullum invenitur verbum simile, quod illam habeat vim. `In ea vero cum Kapoit idem valeat quod caeruleus, Strabonis verba spectare apparet ad eum lacum, qui p. 523 scribitur Σπαῦτα, quique scribendus est Καπαῦτα: neque diversos lacus nomina ista, ut Strabo opinatur, significant, sed unum eundemque, qui hodie appellatur lacus Urmiae. Ceterum animadvertendum in iisdem Armeniorum Persarumque nominibus n modo addi, modo omitti, velut Gazaca Strabonis (v. 523) aliorumque Ganzaca aut Ganzacon appellatur ab aliis. κυανεανὴ codd. (κυκεανή hi) ald.: inde Cor. effinxit κυανέα μεθερμηνευθεῖσα parum feliciter; κυανή, quod dedi, exhibet E, satisque liquet quomodo orta sit altera scriptura. 10. διήκουσα] προιοῦσα Ε. 11. Ἄρσισσα (Ι. Αρσησσα) lacus commemoratur a Ptolemaeo (V, 12), qui quamquam a Thospitide ibi distinguitur, non diversus est haud dubie ab eo, qui Αρσηνή hic appellatur falso, ut videtur: lacus enim ab oppido Arzen s. Erzen nominatus, ut multi geographi opinati sunt, nullus est; petitum contra nomen illud ab oppido Armenio Ardschesch, prope lacum istum sito. Nec diversus est a Thospitide: appellatur enim ab Armeniis plerumque Dzow Tospai, quia situs est in provincia, quae vocatur Tosp (v. St. Mart. 1. c. I, 55. 131. Ingig. 1. c. p. 178). θωῆτιν codd., exc. E, ald.: Θωνίτιν edd. inde a Xylandro, qui hanc scripturam rec. ex Dionysio Perieg. v. 988 et Eustath. ad h. 1. eam exhibente in Strabonis verbis ex hoc loco allatis: cu - |