storia insignia; levissimum fastidii eius, cum supra Pallantem et Callistum ageret........ honesta quidem, sed ex quibus deterrima orirentur, tristitiis multis....

(Quaedam excidisse videntur.)

LIBER XII.

Breviarium. Cap. 1. 2. Claudius de matrimonio cum libertis deliberat. 3. Agrippina, Germanici fratris eius filia, aliis praelata, L. Silano, cui desponsa Octavia, insidias struit, 4. administro Vitellio, 5-7. cuius artibus inducti senatus populusque infames nuptias probant. 8. Silanus mortem sibi consciscit. Seneca ab exilio redux studiis Neronis praeest, 9. cui despondetur Octavia.

10. Parthi regem Roma petunt Meherdatem, 11. quem, missum a Claudio, Cassius in regnum ducere conatur. 12. Obstat fraus Abgari et 13. Izatis. 14. Victus Meherdates Gotarzi traditur. Hoc mortuo regnum in Vononem, dein Vologesem transfertur. 15. Mithridati, regnum Ponti reciperare niso, Romani resistunt et Cotys et Eunones. 16. Uspe urbe capta, 17. Zorsines deserit Mithridatem, qui, 18. supplex Eunoni, 19-21. per eum a principe veniam impetrat Romamque perducitur.

22. Agrippinae artibus Lollia cedere Italia iubetur, Calpurnia pervertitur. 23. Salutis augurium, Pomerium Urbis prolatum. 24. et qui olim protulerint.

25. Nero Domitius a Claudio adoptatur auctoritate Pallantis. 26. Britannicus depressus. 27. 28. Colonia in Ubios deducta. Catti latrocinia agitantes vincuntur. 29. 30. Vannius Suevorum rex à suis pulsus.

31. In Britannia turbantes reprimit Ostorius Icenos, 82. Cangos, Brigantes. 33-35. Silarum regem Caractacum vincit. 36. Is, Romam perductus, 37. mascule Caesarem adloquitur et veniam im

petrat. 38. 39. Britanni vires reparant. Ostorius, obtentis triumphi insignibus, obit. 40. Ei Didius suffectus. Bellum intestinum Venutii et Cartismanduae.

41. Neroni virilis toga maturatur, posthabito Britannico. 42. Burrus praetorio praefectus. Agrippinae adrogantia. Vitellio favet. 43. Prodigia Romae. Caritas annonae.

44-47. Bellum Armenios inter et Iberos. Rhadamistus Pharasmanis filius Iberus specie foederis Mithridatem invadit, vinclis onerat, interimit. 48. Quadratus, Syriae praeses, de ultione deliberat. 49. Pelignus Rhadamistum temere regium insigne sumere hortatur. 50. Parthi Armeniam invadunt. 51. Rhadamistus a suis pellitur. Zenobia coniunx, ab eo vulnerata, aegre servatur.

52. Furius Scribonianus relegatus. SC. de mathematicis. 53. SC. Claudianum de feminis, quae servis coniungerentur. Adulatio in Pallantem. 54. Felix et Ventidius turbant Iudaeam. Quadratus quietem reddit. 55. Motus in Cilicia sedat rex Antiochus.

56. Lacus Fucinus emissus et in eo navale spectaculum 57. et convivium cum periculo. 58. Nero ducit Octaviam. 59. Statilius Taurus eversus. 60. Procuratorum in provinciis auctoritas aucta. 61. Cois concessa immunitas. 62. 63. Byzantiis tributum ad tempus remissum. Eius urbis situs.

64. Prodigia Claudianae necis. 65. Lepidae mors indicta. Nar cissi liberae voces. 66. 67. Claudium Agrippina veneno tollit. 68. Nero primordia imperii capit. 69. Funus et concecratio Claudii. Gesta haec annis sex, C. Pompeio, Q. Verannio. C. Antistio, M. Suilio Rufo. Ti. Claudio V, Ser. Cornelio Orfito. P. Cornelio Sulla, L. Salvio Othone. D. Iunio Silano, Q. Haterio. M. Asinio Marcello, M'. Acilio Aviola Coss.

1. Caede Messallinae convulsa principis domus, orto apud libertos certamine, quis deligeret uxorem Claudio, caelibis vitae intoleranti, et coniugum imperiiso bnoxio. Nec minore ambitu feminae exarserant: suam quaeque nobilitatem, formam, opes contendere, ac digna tanto matrimonio ostentare. Sed maxime ambigebatur inter Lolliam Paullinam, M. Lollii consu

is filiam, et Iuliam Agrippinam, Germanico genitam.

Huic Pallas, illi Callistus, fautores aderant: at Aelia Petina, e familia Tuberonum, Narcisso fovebatur. Ipse huc modo, modo illuc, ut quemque suadentium audierat, promptus, discordantes in consilium vocat, ac promere sententiam et adiicere rationes iubet.

2. Narcissus vetus matrimonium, familiam communem, (nam Antonia ex Petina erat) nihil in Penatibus eius novum, disserebat, si sueta coniunx rediret, haudquaquam novercalibus odiis usura in Britannicum et Octaviam, proxima suis pignora. Callistus inprobatam longo discidio, ac, si rursus adsumeretur, eo ipso superbam: longeque rectius Lolliam induci, quando nullos liberos genuisset, vacuam aemulatione, et privignis parentis loco futuram. At Pallas id maxime in Agrippina laudare, quod Germanici nepotem secum traheret: dignam prorsus imperatoria fortuna stirpem, [nobilem] et familiae Claudiae quae posteros coniungeret; ne femina expertae fecunditatis, integra iuventa, claritudinem Caesarum aliam in domum ferret.

3. Praevaluere haec, adiuta Agrippinae inlecebris, quae, ad eum, per speciem necessitudinis, crebro ventitando, pellicit patruum, ut praelata ceteris, et nondum uxor, potentia uxoria iam uteretur. Nam, ubi sui matrimonii certa fuit, struere maiora, nuptiasque Domitii, quem ex Cn. Aenobarbo genuerat, et Octaviae, Caesaris filiae, moliri: quod sine scelere perpetrari non poterat, quia L. Silano desponderat Octaviam Caesar, iuvenemque et alia clarum, insigni triumphalium et gladiatorii muneris magnificentia, protulerat ad studia vulgi. Sed nihil arduum videbatur in animo principis, cui non iudicium, non odium erat, nisi indita et iussa.

4. Igitur Vitellius, nomine censoris serviles fallacias obtegens, ingruentiumque dominationum provisor, quo gratiam Agrippinae pararet, consiliis eius inplicari, serere crimina in Silanum, cui sane decora et procax soror, Iunia Calvina, haud multum ante Vitellii nurus fuerat. Hinc initium accusationis: fratrumque non incestum, sed incustoditum amorem ad infamiam traxit. Et praebebat Caesar aures, accipiendis adversum generum suspicionibus caritate filiae promptior. At Silanus, insidiarum nescius, ac forte eo anno praetor, repente per edictum Vitellii ordine senatorio movetur, quamquam lecto pridem senatu, lustroque condito. Simul adfinitatem Claudius diremit; adactusque Silanus, eiurare magistratum, et reliquus praeturae dies in Eprium Marcellum conlatus est.

5. C. Pompeio, Q. Verannio coss. pactum inter Claudium et Agrippinam matrimonium iam fama, iam amore inlicito firmabatur: necdum celebrare solennia nuptiarum audebant, nullo exemplo deductae in domum patrui fratris filiae. Quin et incestum, ac si sperneretur, ne in malum publicum erumperet, metuebatur. Nec ante omissa cunctatio, quam Vitellius suis artibus id perpetrandum sumpsit. Percunctatusque Caesarem, an iussis populi, an auctoritati senatus cederet? ubi ille, unum se civium et consensui inparem, respondit, opperiri intra palatium iubet. Ipse curiam ingreditur, summamque remp. agi obtestans, veniam dicendi ante alios exposcit, orditurque: Gravissimos principis labores, quis orbem terrae capessat, egere adminiculis, ut domestica cura vacuus, in commune consulat. Quod porro honestius censoriae mentis levamen, quam adsumeré coniugem, prosperis dubiisque sociamt cui cogitationes intimas, cui parvos liberos tradat ; non

luxui aut voluptatibus adsuefactus, sed qui prima ab iuventa legibus obtemperavisset.

6. Postquam haec favorabili oratione praemisit. multaque patrum adsentatio sequebatur; capto rursus initio, Quando maritandum principem cuncti suaderent, deligi oportere feminam nobilitute, puerperiis, sanctimonia insignem. Nec diu anquirendum, quin Agrippina claritudine generis anteiret: datum ab ea fecunditatis experimentum: et congruere artes honestas. Id vero egregium, quod, provisu deum, vidua iungeretur principi, sua tantum matrimonia experto. Audivisse a parentibus, vidisse ipsos, adripi coniuges ad libita Caesarum. Procul id a praesenti modestia: statueretur immo documentum, quo uxorem imperator acciperet. At enim, nova nobis in fratrum filias coniugia. Sed aliis gentibus solennia, nec lege ulla prohibita: et sobrinarum, diu ignorata, tempore addito percrebuisse. Morem adcommodari, prout conducat, et fore hoc quoque in his, quae mox usurpentur.

7. Haud defuere, qui certatim, si cunctaretur Caesar, vi acturos testificantes, erumperent curia. Conglobatur promiscua multitudo, populumque Romanum eadem orare clamitat. Nec Claudius ultra exspectato, obvium apud forum praebet se gratantibus: senatumque ingressus, decretum postulat, quo iustae inter patruos fratrumque filias nuptiae etiam in posterum statuerentur. Neque tamen repertus est nisi unus talis matrimonii cupitor, T. Alledius Severus, eques Romanus, quem plerique Agrippinae gratia inpulsum ferebant.

Versa ex eo civitas, et cuncta feminae obedie bant, non per lasciviam, ut Messallina, rebus Romanis inludenti. Adductum et quasi virile servitium: palam severitas, ac saepius superbia: nihil domi inpudicum,

1